Τώνια Καράογλου

Αυτή την ιδιόμορφη συνθήκη την αντιμετώπισα -με μικρές μόνο στιγμές κάποιας απόγνωσης- σαν μια μεγάλη παύση… Παύση από το άγχος, το καθημερινό τρέξιμο και την πολλή δουλειά. Ήταν μια ευκαιρία για ξεκούραση, για επιστροφή σε μια ζωή με άλλους ρυθμούς, μια ευκαιρία για πολύ χρόνο με τον σύντροφό μου - κάτι καθόλου αυτονόητο, μια που η δουλειά του τον κρατάει πολλούς μήνες το χρόνο στο εξωτερικό και έχουν υπάρξει διαστήματα κατά τα οποία βλεπόμασταν μόνο Χριστούγεννα και καλοκαίρι…

Ο χρόνος ποιοτικά δεν ήταν πάντα ίδιος… ξεκίνησε με μια διάθεση κεκτημένης ταχύτητας να κάνω ό,τι δεν προλάβαινα το προηγούμενο διάστημα… από το ταπεινό νοικοκυριό μέχρι διάβασμα βιβλίων που σκονίζονταν στο κομοδίνο ή αυτοτροφοδότηση για χάρη της δουλειάς μου. Το θέατρο μονοπωλούσε τις μέρες μου για κάποιο καιρό. Online παραστάσεις από παντού, την Ελλάδα και κάθε γωνιά της γης, παραστάσεις πρόσφατες, παλαιότερες, παραστάσεις που είχα δει ή και όχι…. Και βρήκα τον εαυτό μου να κινδυνεύει να μπει σε ένα επικίνδυνο τριπάκι ασταμάτητης «κατανάλωσης» μαγνητοσκοπημένου θεάτρου, ξεκίνησα να βιώνω πολλαπλά το άγχος που ούτως ή άλλως διακατέχει έναν άνθρωπο που μετράει τις μέρες του στις θεατρικές αίθουσες, μη τυχόν και χάσω κάτι σημαντικό.

Σιγά-σιγά τα πράγματα μπήκαν σε άλλη προοπτική. Η καθημερινή μου ρουτίνα περιλαμβάνει ακόμη σταθερή ενημέρωση πάνω στο θέατρο και τα γενικότερα θέματα πολιτισμού, αλλά κυρίως περιλαμβάνει ό,τι δεν έκανα πριν από αυτή την περίοδο του εγκλεισμού στο σπίτι… Καθημερινή μαγειρική (και πολύ μεγαλύτερο ψάξιμο κάθε είδους συνταγής, από τις οποίες δεν δοκιμάστηκε τελικά ούτε το 1/4), καθημερινή γυμναστική (εγώ που σερνόμουν στο γυμναστήριο με το ζόρι 1-2 φορές την εβδομάδα, δεν περνάω ημέρα χωρίς να μετρήσω τουλάχιστον μισή ώρα κάποιας μορφής άσκησης) και καθημερινή απενοχοποιημένη διασκέδαση. Από τις ταινίες και κυρίως τις σειρές που ανακάλυψα και κόλλησα μαζί τους, μέχρι ανόητα παιχνίδια στο κινητό και συνομιλίες διαδικτυακά με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο, για να μοιράζομαι μαζί τους για παράδειγμα ιδέες για vegan διατροφή, αφού μέσα σ’ όλα, νήστεψα καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής (και αισθάνομαι ιδιαιτέρως περήφανη για τον εαυτό μου που έφερε εις πέρας την πρόκληση).

Όμως, κακά τα ψέματα. Όλο αυτό δεν ήταν έτσι απλά μια καλοδεχούμενη παύση για να ανασυγκροτηθούμε και να ξεκουραστούμε. Τα δύσκολα τώρα αρχίζουν. Οι μέρες μετά είναι ένα μεγάλο, δύσκολο στοίχημα. Η οικονομία λαβωμένη, η κοινωνία για ακόμη μια φορά στα όριά της, και ο πολιτισμός να αναδεικνύεται ως η πλέον ευπαθής ομάδα, οι άνθρωποί του εκκρεμείς και μετέωροι… Τι μέλλει γενέσθαι;

Τώνια Καράογλου

Θεατρολόγος - κριτικός θεάτρου στο περιοδικό Αθηνόραμα

Ελλάδα

Φίλιππος Χάγερ

Βλαντιμίρ: Τί κάνουμε τώρα;

Εστραγκόν: Περιμένουμε.

Βλαντιμίρ: Ναι, αλλά όσο περιμένουμε;

(Samuel Beckett, Περιμένοντας τον Γκοντό)

Από την αρχή της καραντίνας περιμένουμε· να κάνουμε όλα όσα κάναμε πριν έρθει ο ιός· να ξαναρχίσει η ζωή να κυλά κανονικά. Ναι, αλλά όσο περιμένουμε; Δηλαδή δεν ζούμε όσο διαρκεί η καραντίνα; Δεν δουλεύουμε; Προφανώς ο χρόνος δεν έχει σταματήσει. Συνεχίζει να τρέχει, ίσως και πιο γρήγορα από πριν. Έχω όμως την ελπίδα ότι όλο αυτό θα σταματήσει κάποια στιγμή και θα επιστρέψουμε στο πριν. Ξέρω ότι δεν γίνεται να επιστρέψουμε· το μετά θα είναι μετά. Συζητώντας με ένα φίλο πριν από μερικές εβδομάδες άρχισα να του λέω ότι φοβάμαι τι κατάλοιπα θα μας αφήσει αυτή η ιστορία όταν περάσει. Εκείνος με διέκοψε λέγοντάς μου ότι είναι ακόμα πολύ νωρίς να συζητάμε το μετά. Ίσως αυτό που μου έλεγε να ήταν ότι πρέπει να σκέφτομαι τι γίνεται καθώς περιμένουμε, όχι τι θα γίνει μετά.

Έτσι λοιπόν άρχισα να σκέφτομαι το μεταβατικό διάστημα της αναμονής. Δεν με απασχολεί πια (προς το παρόν;) τι θα γίνει μετά, αλλά τι γίνεται (τι κάνω;) τώρα. Ένα από τα θέματα που με απασχολούν περισσότερο αυτές τις μέρες (εκτός από την ίδια την πανδημία) είναι η διαμόρφωση των συνθηκών εργασίας μέσα στην καραντίνα καθώς και οι επιπτώσεις που έχει η νέα (προσωρινή;) κατάσταση στον διαχωρισμό παραγωγικού και προσωπικού χρόνου. Καθώς δουλεύω σε ένα βρετανικό πανεπιστήμιο το σημείο αναφοράς μου είναι η δική μου εμπειρία. Τα περισσότερα πανεπιστήμια στη Βρετανία ήταν σχετικά απρόθυμα να αποδεχτούν την πραγματικότητα και να κλείσουν τα campus τους. Μέχρι τη μέρα που κλείσαμε, η κεντρική γραμμή στο πανεπιστήμιο όπου διδάσκω ήταν ότι συνεχίζουμε κανονικά, απλά είμαστε πιο προσεκτικοί σε σχέση με την προσωπική μας υγιεινή (με άλλα λόγια, να φροντίζετε να πλένετε τα χέρια σας περισσότερο απ’ ότι συνήθως). Μέσα στο πλαίσιο που είχε διαμορφώσει η διαχείριση της κρίσης από την κυβέρνηση, της οποίας αρχικά η κεντρική γραμμή ήταν ότι πρέπει πάση θυσία να προστατευτεί το business as usual, τα πανεπιστήμια της χώρας επέμεναν ότι τίποτα δεν θα αλλάξει. Η στάση αυτή άλλαξε ριζικά στα μέσα Μαρτίου, όταν η κυβέρνηση άρχισε να ανακοινώνει πιο αυστηρά μέτρα.

Στα μέσα Μαρτίου, λοιπόν βρεθήκαμε να τρέχουμε πανικόβλητοι για να προσαρμόσουμε τα μαθήματά μας στις νέες συνθήκες: πώς συνεχίζουμε τη διδασκαλία; Τι πλατφόρμες χρησιμοποιούμε; Πώς θα γίνουν οι τελικές παραστάσεις των φοιτητών μας; Τί μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τους φοιτητές μας (τόσο στο πρακτικό επίπεδο όσο και στο ψυχολογικό) να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους μέσα σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες; Έτσι λοιπόν αρχίσαμε να περνάμε ολόκληρες μέρες μπροστά στις οθόνες μας και να προσπαθούμε να καθησυχάσουμε τους φοιτητές στους οποίους μέχρι χθες λέγαμε ότι όλα συνεχίζουν κανονικά και ταυτόχρονα να τους εξηγούμε ποιες είναι οι νέες παράμετροι των εργασιών και των παραστάσεών τους. Τα γράφω όλα αυτά για να δώσω μια εικόνα του πανικού που επικράτησε τις πρώτες μέρες της καραντίνας· ενός πανικού που, σύμφωνα με την βρετανική ιδιοσυγκρασία, φαινόταν περισσότερο σαν ένα ασήμαντο ξεβόλεμα (a minor inconvenience). Πίσω όμως από αυτή την πολύ βρετανική βιτρίνα, η πραγματικότητα ήταν ότι κανείς δεν ήξερε τι έπρεπε να γίνει και κανείς δεν είχε εκτιμήσει εγκαίρως τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ένας τομέας στον οποίο τα πανεπιστήμια απέτυχαν εντελώς να εκτιμήσουν τις επιπτώσεις της διαδικτυακής λειτουργίας αφορά τους εργαζόμενους με παιδιά -ιδιαίτερα παιδιά σε ηλικίες που πρέπει να έχουν συνεχή φροντίδα ενός τουλάχιστον γονέα: με κλειστούς τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα σχολεία, οι εργαζόμενοι γονείς πρέπει λοιπόν να δουλεύουν από το σπίτι και ταυτόχρονα φροντίζουν και να διασκεδάζουν τα παιδιά τους. Κάπως έτσι βρέθηκα να περιμένω το μετά και ταυτόχρονα να μην προλαβαίνω το τώρα. Φοβάμαι όμως ότι το μετά που περιμένω δεν είναι μια προσμονή για όλα όσα η καραντίνα δεν μου επιτρέπει, αλλά μια αμήχανη αναμονή για εκείνα που τώρα εγκαθιδρύει.

Ο χρόνος μοιάζει πια συμπαγής. Είναι ολοένα και πιο δύσκολο να ξεχωρίσω την εργασία από τη αναψυχή, την παραγωγή από την κατανάλωση· να διαχωρίσω το χρόνο που αφιερώνω στη δουλειά από εκείνον που αφιερώνω στην σύντροφό μου και το παιδί μας· να διαχωρίσω τα πράγματα που πρέπει να κάνω από εκείνα που θέλω να κάνω. Αλλά, σε πείσμα της απαισιοδοξίας μου, επιμένω να προσμένω τη στιγμή που θα καθίσω μπροστά στον υπολογιστή μου και θα γράψω όλα εκείνα που δεν προλαβαίνω να γράψω τώρα. Από την άλλη πάλι, αυτό ακριβώς κάνω αυτή τη στιγμή.

Φίλιππος Χάγερ

Θεατρολόγος - Πανεπιστημιακός

Μεγάλη Βρετανία

Ζωή Βερβεροπούλου

Σκέφτομαι και διστάζω: πώς ημερολογιογραφεί κάποιος που έχει συνηθίσει να κολυμπά μόνο σε θεωρητικά νερά; Και τι θα μπορούσα άραγε να γράψω που να μην έχει κιόλας ειπωθεί;

Για το πόσο τρομαχτικό αλλά και αλλόκοτα ενδιαφέρον είναι αυτό που ζούμε; Κι ακόμη πιο ενδιαφέρον, πώς στην παρούσα συνθήκη το παρατηρούμε και το καταγράφουμε ενώ (μας) συμβαίνει; Ή πόσο δύσκολα μαντεύεται ένα μέλλον που εδώ και τώρα εκκολάπτεται; Μήπως να πω για τις χαμένες ισορροπίες στην ανθρώπινη και την καλλιτεχνική συνθήκη; Για όσους είναι μόνοι, για εκείνους που νοσούν ή που δεν τα κατάφεραν, για όσους βρίσκονται τώρα περισσότερο από ποτέ σε ανάγκη; Ή για τις πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, φιλοσοφικές, πολιτισμικές διαστάσεις τής πανδημίας και τις ακόμα ανυπολόγιστες συνέπειές τους;

Ταιριάζει μήπως καλύτερα σε ημερολόγια να μιλήσω πιο προσωπικά; Να πω πόσο έχω πεθυμήσει να ξαναϋπάρξω ως ολόκληρος άνθρωπος και όχι ως προτομή μπροστά σε μια οθόνη που αποθεώνει το virtual και το «μέσα»; Για τα καθημερινά διαδικτυακά μαθήματα και ότι πλέον αναγνωρίζω τους φοιτητές μου από τις φωνές τους, όταν κρατάμε τις κάμερες κλειστές για να μη «βαραίνει» η πλατφόρμα; Ότι κάπως με γοητεύει όλο αυτό, η ακοή μου σαν να ανασυντάσσεται, να επανευαισθητοποιείται σε χροιές και τόνους. Συνειρμικά ξαναθυμάμαι ότι αγαπώ το ραδιοφωνικό θέατρο – θα ήταν, ίσως, μια ωραία πρόκληση στην παρούσα στιγμή, λέω. Από την άλλη, δυσφορώ που έχει συρρικνωθεί η απτική ζωή μου, τώρα που απαγορεύεται να αγγίζουμε αγαπημένους και πράγματα του κόσμου, κι αυτό είναι στέρηση αν έχεις ανήσυχο δέρμα στα δάχτυλα και σε μαλώνουν ως και οι φύλακες στα μουσεία επειδή χαϊδεύεις στα κλεφτά γλυπτά και πίνακες για να τα εννοήσεις. Και πώς και πού θα συνορεύω με το «έξω», αναρωτιέμαι, και αντιστέκομαι στα γάντια και στη μάσκα, αλλά δεν πρέπει, ξέρω.

Ο εγκλεισμός καθαυτός δεν μου κοστίζει ιδιαίτερα, η μέρα του μελετητή έτσι και αλλιώς απαιτεί μοναχικότητα πολλή, ακόμα και στην κανονικότητά της. Καλύτερα να γράψω, σκέφτομαι, για τη νοσταλγημένη liveness όπως την όρισε ο Auslander, επειδή τώρα δεν χάθηκε μόνο από τη σκηνή, αλλά ως έναν βαθμό και από την αληθινή ζωή. Το θέατρο το ζωντανό μου λείπει βέβαια και πιο πολύ η θέση μου στην πλατεία, εκείνη η παράδοξη, κοινωνική μοναχικότητα του ενός ανάμεσα στους πολλούς, όταν τα φώτα σβήνουν. Ανησυχώ σοβαρά για τους ανθρώπους του που έμειναν μετέωροι, αλλά και παρακολουθώ με μεγάλο ενδιαφέρον on line βίους παραστάσεων και πώς διαμεσολαβεί η οθόνη και τι παθαίνει τότε η θεατρικότητα. Και μετά πέφτω πάνω στον όρο «οπτικογράφηση» που χρησιμοποιούν στην Κύπρο για τις μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις και σαν να μου αρέσει. Πολλά σκέφτομαι και νομίζω για το θέμα, όμως ο ερευνητής μέσα μου λέει όχι εδώ, ταιριάζουν καλύτερα στα συνέδρια που υποψιάζομαι ότι κιόλας δρομολογούνται, με τίτλους όπως «το θέατρο (ή το μη-θέατρο;) την εποχή της πανδημίας» και άλλα ανάλογα. Μόνο ας πω ότι, αν και ανησυχώ για το παρόν της σκηνής, για το μέλλον της δεν φοβάμαι, ίσα ίσα, η υγειονομική κρίση ανέδειξε κενά και δυνατότητες και το απότομο σοκ της παύσης, ελπίζω, θα δυναμώσει εν καιρώ την ορμή και το βάθος της δημιουργίας. Κι έχω μεγάλη περιέργεια, πώς άραγε θα υποδεχθεί η μυθοπλασία και πιο πολύ οι δραματουργίες τεκμηρίωσης τις ανατροπές και την οδύνη των ημερών που διανύουμε.

Διάφορα τέτοια ίσως γράψω στα «Ημερολόγια Θεάτρου», σκέφτομαι, αλλά τίποτε δεν μου φαίνεται εντελώς κατάλληλο ούτε πραγματικά σημαντικό. Και πάνω εκεί, διαβάζω τη σοκαρισμένη ανάρτηση μιας φίλης στο fb: βρέθηκε θετική στο τεστ για τον κορονοϊό και είναι με πυρετό σε καραντίνα. Παγώνω και συνειδητοποιώ απότομα γιατί δεν βρίσκω τα σωστά δημόσια λόγια για το ιδιωτικό μου βίωμα και τι θα αφήσω οριστικά ανείπωτο – μάλλον επειδή μού είναι αδιανόητο: την ευθραυστότητα και εκείνο το ρίγος του απόλυτου πραγματικού, όταν εισδύει στα κλεισμένα σπίτια μας από τη χαραμάδα.

Ζωή Βερβεροπούλου

Πανεπιστημιακός - Κριτικός Θεάτρου

Ελλάδα

Κυριάκος Κουρουτσαβούρης

Τεράστιο και υπερπολύτιμο αγαθό η ελευθερία. Λόγου, έκφρασης, συναισθημάτων, συμπεριφοράς. Πάντα με την προϋπόθεση, όμως, πως η δική μου ελευθερία δεν ισοδυναμεί με το να κάνω στον άλλο ό,τι δε θέλω να μου κάνει εκείνος. Μια φιλοσοφία, που προσπαθώ και θέλω να με συνοδεύει στη ζωή μου. Όπως και το να εξακολουθώ να βλέπω τα πράγματα, λαμβάνοντας υπόψιν μου και με σεβασμό κάθε τεκμηριωμένη άποψη, ακόμα και αν διαφοροποιείται κατά πολύ από τη δική μου.

Σ’ αυτό το πρίσμα θεωρώ πως ο καθένας έχει το δικαίωμα να βιώνει την καραντίνα με τον δικό του τρόπο. Καθαρά προσωπικά, καθαρά μεμονωμένα. Δε θα κατηγορήσω έτσι, ούτε εκείνους που την είδαν ως "ευλογία", ή ως "κατάρα", ή κάνοντας από τώρα δυσοίωνες εκτιμήσεις για ριζικές αλλαγές συσχετισμών, που θα επιφέρουν πολλά δεινά στο μέλλον (ειδικά στα εργασιακά). 

Γιατί ούτως ή άλλως όλο αυτό, το οποίο συνέβη - και αφορούσε ουσιαστικά όλους - αρχικά επιβεβαίωσε ότι ο άνθρωπος δεν είναι άτρωτος, όπως θαρρεί. Αναμφίβολα είναι το κυρίαρχο ον της γης, αλλά μπροστά στον φόβο εξάπλωσης ενός επικίνδυνου ιού, αναγκάστηκε να λυγίσει. Ν' αλλάξει τις καθημερινές του συνήθειες, να συνειδητοποιήσει περισσότερο πως πολλά απ' όσα νόμιζε δεδομένα - και δεν τους έδινε έτσι και την απαιτούμενη σημασία - δεν είναι (ή τουλάχιστον στον βαθμό που τα θεωρούσε). Και ειδικότερα αυτό αφορά μια κατηγορία ανθρώπων, που δεν γνώρισαν πόλεμο, που δεν κινδύνευσαν με αφανισμό και δεν τους έλειψαν ποτέ τα βασικότερα αγαθά, όπως η στέγη και η τροφή.

Αποδείχθηκε για μία ακόμη φορά ότι ενώ ο άνθρωπος πιστεύει στην παντοδυναμία του, η ανατροπή του απ’ την κορυφή του θρόνου είναι και παραείναι εφικτή. Και το ότι η δική του διαφαινόμενη πτώση ουσιαστικά προέρχεται από εκείνον τον ίδιο και από τα εγκλήματα του εις βάρος της φύσης. Εις βάρος των ζώων, που πλήττει καθημερινά και με πολλούς τρόπους - και χωρίς ίχνη συνείδησης - εις βάρος του περιβάλλοντος, εις βάρος συνολικά του πλανήτη, στον οποίο είναι και εκείνος φιλοξενούμενος. 

Φυσικά τέτοιες συζητήσεις δεν έχουν τέλος και για μένα - και μόνο - αυτές οι μέρες της καραντίνας αποτέλεσαν αφορμή για ν' ασχοληθώ περισσότερο με πράγματα, που έχω στο μυαλό μου καιρό και δεν είχα την ευκαιρία να πράξω ποτέ Μάρτη-Απρίλη μήνα.

Έτσι μετέφρασα/απέδωσα ένα θεατρικό έργο, δούλεψα περισσότερο τη διασκευή ενός θεατρικού έργου, το οποίο ξεκίνησα πέρσι, ασχολήθηκα πιο πολύ με το σενάριο μιας μεγάλου μήκους ταινίας - το οποίο άρχισα να πρωτογράφω πριν δύο χρόνια - και εντός των ημερών θα ασχοληθώ ξανά με δύο σενάρια μικρού μήκους ταινιών (γραμμένα πέρσι το καλοκαίρι).

Επιπλέον προσπαθώ να οργανώσω πιο συστηματικά το αρχείο μου στο κάστινγκ, συνεργάζομαι ήδη σε κάποια πρότζεκτ στο κάστινγκ σε θέατρο, κινηματογράφο και φυσικά εξακολουθώ να δουλεύω - σε επίπεδο παραγωγής - για την καθημερινή βραδινή ειδική εκπομπή που έχουμε στην Cosmote Tv, όσο κρατάει η καραντίνα.

Εννοείται επίσης πως δεν έχει σταματήσει καθόλου η καθημερινή ενημέρωση από το All4fun, που αυτόν τον καιρό δεν σχετίζεται κυρίως μόνο με θέματα πολιτισμού (με δεδομένη πάντα έμφαση σε θέατρο-κινηματογράφο), αλλά και με τη δημοσίευση  σημαντικών ειδήσεων (φυσικά με την απαραίτητη και πολύ μεγάλη συνδρομή των συνεργατών μου).  

Η δική μου απλή συμβουλή στην "αναγκαστική" κλεισούρα είναι δημιουργήστε, αθληθείτε, μιλήστε περισσότερο με φίλους και δικούς σας ανθρώπους, κάντε ό,τι σας γεμίζει περισσότερο. Βέβαια όποιες συμβουλές και να δίνω εγώ και ο καθένας σε κάποιον, που υποφέρει αυτήν την περίοδο, στον βρόντο μάλλον θα καταλήγουν. Όπως προείπα το πώς αντιδρά κάποιος στην στέρηση της ελευθερίας του – ειδικά όταν είναι απρόσμενη - είναι καθαρά θέμα προσωπικό. Και μόνο.

Παράλληλα αυτήν την περίοδο είδα αρκετές ταινίες, όπως τα Παράσιτα, το Τζόκερ και την Ευτυχία, σειρές που δεν είχα δει (όπως  το Έτερος Εγώ στην Cosmote Tv), αλλά και πολλές θεατρικές παραστάσεις.

Είδα για πρώτη φορά ορισμένες παραστάσεις που δεν είχα δει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου (Το όνομα μου είναι Ρέιτσελ Κόρι, Heisenberg, Λαμπεντούζα, Στάλερχοφ κλπ.), θυμήθηκα κάποιες που είχα δει και ήθελα να δω ξανά (Καθόλου καλά), είδα για πρώτη φορά Μάμετ και το απόλαυσα (Αμερικάνικος Βούβαλος στο Πορεία), είδα και τις τρεις παραγωγές του Εθνικού φέτος που βγήκαν online (Μακμπέθ, Χίλιες και μία ιστορίες, Ηotel Eternite) είδα για πρώτη φορά κωμωδία με σκηνοθέτη τον Στάθη Λιβαθινό (Παντρολογήματα του Γκόγκολ), θαύμασα την περίφημη "Αντιγόνη" σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή, αλλά και αρκετές ακόμα.

Γενικότερα προσπαθώ να βλέπω όσο το δυνατόν παραστάσεις κυρίως και για να μαθαίνω έργα, αλλά για μένα είναι εξίσου σημαντικό και για το κάστινγκ (χωρίς φυσικά να κρίνω αρνητικά κάποιον, επειδή π.χ. ο ήχος δεν ήταν καλός στην κινηματογράφηση). Εδώ  πρέπει να καταστήσω και εγώ σαφές (και για πολλοστή φορά, το γράφω συνέχεια και στο f.b) ότι η καταγραφή μιας παράστασης στην οθόνη εξυπηρετεί σκοπούς αρχειακούς, είναι για την παρούσα φάση χρήσιμη και επιπλέον μπορεί να προσελκύσει μελλοντικά στο θέατρο νέους θεατές.

Για το μετά, ωστόσο, είμαι αρνητικός, εκτός και μόνο αν συμβαίνει με παραστάσεις, οι οποίος ολοκληρώθηκαν και ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ οι συντελεστές τους θα αμείβονται με κάποιο τρόπο, όταν το έργο για το οποίο δούλεψαν και κόπιασαν προσφέρεται διαδικτυακά (άρα να μην διατίθεται δωρεάν)

Για το πώς διαμορφώνεται το μετά παντού είναι φυσικά αδύνατον να προβλεφθεί σήμερα. Άρα και θεατρικά-κινηματογραφικά, αλλά και τηλεοπτικά (δυστυχώς σε μια σεζόν, όπου άρχισε επιτέλους και με μακροχρόνια καθυστέρηση – και με την κρίση ν’ αποτελεί μια μόνιμη δικαιολογία για την όποια αποφυγή ρίσκου – να κινείται η αγορά των σειρών μετά από τόσο καιρό ανυπαρξίας).

Αυτό που έχει σημασία για μένα πρωτίστως στο μετά είναι μια μεγαλύτερη σύμπραξη μεταξύ των καλλιτεχνών. Ήδη χαιρετίζω προσπάθειες που γίνονται από ηθοποιούς να δείξουν πως δεν είναι ούτε άβουλα όντα, ούτε εξωγήινοι παραμυθάδες, οι οποίοι δεν έχουν ανάγκες, όπως όλοι οι υπόλοιποι.

Τις χειροκροτώ και τις στηρίζω. Και όποιος έχει αντίθετη άποψη για όλα όσα διεκδικούν οι καλλιτέχνες ας μην βλέπει αυτές τις μέρες της καραντίνας, ούτε σειρές, ούτε ταινίες, ούτε παραστάσεις, ούτε ν' ακούει μουσική, ούτε να διαβάζει βιβλία κλπ.

Ωστόσο - γιατί το ωστόσο πάντα καιροφυλακτεί – η αλληλεγγύη δε θα πρέπει να επανεμφανίζεται μόνο, όταν ο κόμπος φτάνει στο χτένι. Θυμάμαι τις έντονες αντιδράσεις το 2016 επί εποχής Γιαν Φαμπρ. Αλλά μετά από λίγο καιρό, σιωπή…

Κάποιοι γύρισαν στον μικρόκοσμο τους, άλλοι ασχολήθηκαν με τις ομάδες τους,  πιάστηκαν στη σιγουριά ενός Εθνικού, ή ενός άλλου μεγάλου θεατρικού οργανισμού, στηρίχθηκαν στα πιο σίγουρα λεφτά της τηλεόρασης κλπ.

Τώρα στο μετά, λοιπόν, όποτε, όταν και όπως έρθει, λύσεις δε θα προκύψουν μόνο αν η Πολιτεία φροντίσει ν’ αποζημιώσει όπως οφείλει (και με την όποια αμφιβολία να πλανάται για το κατά πόσο δίκαια και το πώς) τους καλλιτέχνες, αλλά και όταν οι ίδιοι συμπορευθούν πιο συστηματικά. Και διεκδικήσουν περισσότερο χαμένες τους υποθέσεις.

Διαφορετικά μετά από 2-3 χρόνια αν δεν έχει προκληθεί μια όξυνση του ιού ή αν δεν έχει εμφανιστεί κάποιο άλλο δεινό, όλα αυτά ίσως να έχουν ξεχαστεί στο εκάστοτε βόλεμα των πιο πολλών…

Υ.Γ: Και επειδή θέλω να κλείσω και με κάτι χιουμοριστικό, ναι το Πάσχα, που ήταν κλειστή η τραττορία από την οποία παραγγέλνω φαγητό, μαγείρεψα για πρώτη φορά στη ζωή μου μακαρόνια. Από την στιγμή, που σήμερα Δευτέρα 27 Απριλίου γράφω το άρθρο, σημαίνει πως είμαι ακόμα ζωντανός (δεν βεβαιώνω ότι θα μαγειρέψω σύντομα ξανά, γιατί η αναμονή στην κουζίνα – ακόμα και ολιγόλεπτη - μου προκαλεί μεγάλη ανία...)

Κυριάκος Κουρουτσαβούρης

Casting Director - Δημοσιογράφος Cosmote Tv - Συνιδρυτής All4fun

Ελλάδα

Φωτογραφία: Θωμάς Δασκαλάκης, ndp photo agency

Κωνσταντίνα Αγγελέτου

Πάνω από το γραφείο μου βάζω στον τοίχο μεγάλο ημερολόγιο  για κάθε μήνα ξεχωριστά, για τους επόμενους μήνες με τα project μου και τις υποχρεώσεις μου για να είμαι συνεπείς. 

Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος και Ιούνιος γεμάτες οι μέρες. Στεναχωριόμουν που δεν θα πήγαινα να κάνω Πάσχα στο νησάκι μου. 

Και ξάφνου Καραντίνα. Στα project άρχισα να τραβάω κόκκινες γραμμές, να ακυρώνονται, να αναβάλλονται, να γεμίζουν οι μέρες με ερωτηματικά. 

Και έστρεψα την προσοχή μου αλλού.

Ένας τοίχος με υγρασία ήταν ευκαιρία να τον φτιάξω τώρα, ευκαιρία να κάνω το μπαλκόνι μου Αμαζόνιο από λουλούδια. Δύσκολο πράγματα οι γλάστρες και τα λουλούδια. Πρέπει να έχεις χέρι για το φύτεμα.  Μάλλον είμαι ευλογημένη με αυτό το ταλέντο! Πιάσαν όλα, τα αρωματικά μου, τα λουλούδια μου, τα βότανα μου εκτός από την αλόη βέρα. Τα φοβόμουν πάντα τα παχύφυτα. Έχουν άλλη λογική που δεν έχω καταφέρει να την καταλάβω ακόμα. Προς διερεύνηση και αυτό. Η αλόη μου αποδείχτηκε λίγο παράξενη και ακροβατεί μεταξύ ζωής και θανάτου. 

Μάλλον όπως όλοι γύρω μας.

Ευκαιρία για επανασυνδέσεις. Φίλες αγαπημένες από το μεταπτυχιακό στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα έγιναν η αγαπημένη παρέα της Τετάρτης. Κάθε Τετάρτη έχουμε καθιερώσει ένα ραντεβού στο Zoom με Χιλή, Ισπανία, Ιταλία, Ρωσία και Αγγλία. Παρέα με ένα ποτήρι κρασί. Δεν είναι όπως άλλοτε που κοιταζόμασταν στα μάτια χωρίς να μεσολαβεί μια οθόνη αλλά είναι κάτι. Στα πρώτα ραντεβού κάναμε πολεμική ανταπόκριση από τις χώρες μας, τι γίνεται με τα τέστ στη Ρωσία, πόσο αυστηρή είναι η καραντίνα στην Ισπανία, πόσο φοβούνται στο Νότο της Ιταλίας, τι κάνουν οι Άγγλοι και τα λοιπά. Στα επόμενα ραντεβού, σα να συνηθίσαμε την κατάσταση πιάσαμε άλλα θέματα. Αυτά που πιάνουν οι φίλες μεταξύ τους. Αγόρια στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, παιδιά για όσες έχουν, project που είχαμε σχεδιάσει και αγαπούσαμε, πολιτισμός για κάθε χώρα... Μια αγωνία. Τι θα γίνει για τους καλλιτέχνες; Πώς θα πληρωθούν; Πώς θα ζήσουν; Μια αγωνία βαθιά για όσους από εμάς δουλεύουμε με αυτούς, από κάθε σημείο του ορίζοντα η ίδια αγωνία.  

Την Τρίτη 28 Απριλίου έχω πρόσκληση σε Zoom πάρτυ. Το πάρτυ γεννεθλιών της φίλη μου Olya από τη Μόσχα. Πόσα χρόνια είχα να πάω σε πάρτυ της πρώην συγκατοίκου μου και αγαπημένης ρωσίδας φίλης μου; Θα βάλω ένα ποτήρι βότκα και θα το κάψουμε το πελεκούδι! 

Κωνσταντίνα Αγγελέτου

Διευθύντρια Θεατρικών Παραγωγών / Πολιτιστική Διαχειρίστρια

Ελλάδα

Ματίλντα Τούμπουρου

Εχέφρων ρωγμή σε εναύλιο χώρο. Είναι εμφανές πως ζύγισε καλά το ενιαίο πεδίο, που επρόκειτο να διαχωρίσει κι αυτό, γιατί έπειτα από την εγκατάστασή της ισορροπήσαμε αμφότεροι στις δύο πλευρές του εν λόγω πεδίου. Μα και νωρίτερα από αυτό, δηλαδή, κατά τη διάρκεια, η αδράνεια ήταν η μόνη συγκίνηση που παλλόταν εντός μας. Η ρήξη, αυτή, δεν είναι κάτι το άγνωστο. Γνωρίζαμε τον οργανισμό της κι ως εκ τούτου είχαμε προμαντέψει τις υφέρπουσες διαθέσεις και την επικείμενη εμφάνιση της. Η έντασή, που διαπέρασε το σώμα μας (ξεκινώντας από την εγκεφαλική αμυγδαλή, ως τον αποπροσανατολισμό των στομαχικών υγρών και λήγουσα στα γεννητικά μας όργανα) καθόλου δε μας τάραξε, τουναντίον, λειτούργησε αναζωογονητικά. Καταμετρήσαμε με τη Μάρθα, πόσα όργανα εντοπίσαμε εκ νέου χάρη σε αυτό το τράνταγμα, δε συμφωνήσαμε ποτέ στην εκκίνηση της καταμέτρησης, συνέβη αυτόματα. Εκείνη είπε ένα, ηττήθηκε σαφώς αφού είπα δύο, ενώ ένα στην πραγματικότητα κι εγώ δεν είχα υποψιαστεί εδώ και καιρό. Είχαμε γνώση της κατασκευής μας, γνωρίζαμε από καιρό πως ένα είναι το στοιχείο που ανισορροπεί το λοιπό σύστημα και στους δύο το ίδιο, αφού επιβεβαιώσαμε την ύπαρξη των υπολοίπων βροντοφώνως. Η ρωγμή παραμένει αιδήμων, δε μας ενοχλεί. Αναπαύεται, εκεί από τον αΐδιο στίβο της, συνειδητοποιούσαμε  το μακροβιότατο κνησμό που την κατέτρωγε να εκτονωθεί (τι μπορούσαμε να πούμε, εμείς, πάνω σε αυτό;), η ευγένεια της ασάλευτης μορφής της εκτίθεται ως αγλαή διδαχή, το θάλπος και η ακτινοβολία της μας απορροφούν αφαιρώντας μας ενίοτε από  το σώμα μας, μα αυτό συμβαίνει σπάνια. Τίποτε άλλο στη φύση δεν έχει τη δυνατότητα να αναστείλει τον αγώνα του, όπως εμείς τόσον καιρό κάνουμε πολύ πολύ πολύ ικανά. Πως εμείς, λοιπόν, θα μπορούσαμε να παραπονεθούμε ενάντια στη διάσπαση που προκάλεσε, αφού το παράπονο εκκινεί μια διαδικασία αντίστασης, η αντίσταση μια δράση, η δράση μια αντίδραση, τόσες λειτουργίες που δεν προφταίνω να κατονομάσω , Μάρθα, ταράχτηκα, Μάρθα, εν δυο τρι εν δυο, εν δυο τρι εν δυο. Η Μάρθα καταμετρεί αόριστα.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Ο κήπος μας αποτελείται από πέντε συνομοταξίες φυτών με δύο είδη έκαστη, πλην της πέμπτης, που είναι μπάσταρδο βλαστάρι της πρώτης και της τρίτης. Ο λόγος, που ισορροπεί αυτό το διασπώμενο  πεδίο βασίζεται στον ίσο καταμερισμό ειδών στις δύο πλευρές, αλλά και το ξερίζωμα του μιασματικού  φυτού.

Η συμμόρφωση απέναντι στη διάσπαση αυτή αισθάνομαι πως λήγει κομμάτι, κομμάτι. Η θέση μου έχει μετατοπιστεί, εδραιώθηκα σε κούφιο τόπο, τίποτε δε ρέει υπογείως, το έλκος είναι σε αγκύλωση, ενδυοτριενδυοενδυοτριεμε δε βοηθάει, δεν έχει παλμό αυτό το ενδιαίτημα αναμοχλεύεται διαρκώς, πως δεν προμάντευσα αυτή την άρση, η Μάρθα καταμετρεί, ως και τα κύτταρα του δεξιού της πήχη, που αλλάζουν θέσεις αναμεταξύ τους την ώρα που συνέθετα τα δικά μου για μία προσευχή προς μερική ανακούφισή, ως τον ουρανό, εκεί, που την ύστατη στιγμή συνειδητοποίησα πως το ταβάνι ήταν ο λόγος που τόσον καιρό επικρατούσε συσκότιση. Τι είναι καλέ μου, Νόντα, πως συστρέφεσαι έτσι, είναι απλώς χλόη, χλόη, είναι απλώς χλόη, χλόη, χλόη που απομυζεί το δεξί μου πέλμα και αλλοιώνεται ενδυοτρι δε βοηθάει, μα πως δε προμάντεψα, χλόη, χλόη είναι απλώς χλόη chlorophyta, charophyta, horneophtopsida, bryophyta ω, αυτή η αιώνια καταμέτρηση, spermatophyte pinophyta, pteridophyta, bastardophyta, η ρωγμή παραμένει δωρική. Εκπαιδεύομαι στις παρηχήσεις. Υπάρχει, ακόμη μια κίνηση. Δεν έχω πάψει να συμπορεύομαι με το ρυθμό. Ορισμένοι φθόγγοι αντιμιλούν σε προηγούμενους όσο το σύστημα βρυχάται στη χλόη, στην απλώς χλόη, ίσως μετήχηση αντί της παρηχήσεως ίσως μετάγγιση ρήσεων από το Χ ως το Ω. « Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε[..]» ως « Ω, αν το δέρας εξισωνόταν μακάρια με το χρόνο[..]» κι ούτω καθεξής, πως βρέθηκα εγκολπωμένος στη ρωγμή, αυτή είναι η ανατομία της ενότητας, η ρωγμή. Η Μάρθα τιμωρείται με όρους γεωπονικής; Έχω καταλάβει καλά; Όλη αυτή η συμμόρφωση απέναντι στο δέος εξόκειλε, πόσο άλλωστε να διαρκούσε; Η Μάρθα αναστέναξε ευλαβικά. Αναπαύεται. Τώρα κάτι λέει. Δεν ακούω καθαρά. Τι λέει; Φαίνεται σα να εξοικονομεί ταραχή, εγκωμιάζει το ταβάνι. Αυτό κάνει; Εγώ, βρίσκομαι στον αυχένα μου; Ναι, στον αυχένα. Συγκεντρωμένος, σφυρίζω παρά τη βούλησή μου για το αντίθετο, τον Εθνικό μου Ύμνο, δε γνωρίζω ποιας πατρίδας. Απλώς οριοθετούμαι, δεν ορίζομαι, απλώς οριοθετούμαι. Της απέμεινε μόνο η προσευχή στο ταβάνι, ω, άγιο τσιμέντο, και άγιε σοβά κι ούτω καθεξής. Χλόη είναι απλώς χλόη. Ακόμη σφυρίζω. Απέχω απ’ τη Μάρθα  δέκα μέτρα συν την εγκοπή. Σύντομα, θα συμπτυχθεί εξ αιτίας κάποιας άλλης, ω άγιε μου ελαιοχρωματιστή, κι ούτω καθεξής, αΐδιος στίβος, ούτε που υποπτευθήκαμε το παίδεμά μας, το αναστείλαμε βέβαια, αρκετά θαρρετά.

Ματίλντα Τούμπουρου

Φοιτήτρια Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης - ηθοποιός

Ελλάδα

Κατερίνα Βασδέκη

Αγαπημένο μου ημερολόγιο,

Θα έπρεπε επάνω δεξιά να γράψω μια ημερομηνία. Δυστυχώς όμως έχασα τις μέρες.

Χάνω τις μέρες… δε ξέρω αν κυριολεκτώ . Μπορεί και να το κάνω.

Χάνω …μέρες.

Χάνω… χρόνο.

Ή μήπως όχι;

Ξέρω ότι είναι 2020. Έχουμε πόλεμο θα λένε στο μέλλον;

Όχι λένε.

Αόρατο εχθρό λένε. Ύπουλο.

Ρόλος- Αρρώστια. Η αρρώστια έγινε ένας ρόλος. Ύπουλος, εκδικητικός, αόρατος.

Ανεβαίνει κάθε μέρα στην σκηνή. Χωρίς θεατές. Συμπρωταγωνιστές μόνο βουβά πρόσωπα. Οι Διασωληνωμένοι, οι Νεκροί, οι Ευπαθείς. Έχει και αφηγητή. Έναν μπρεχτικό αφηγητή. Αποστασιοποιημένος. Μιλάει σταθερά. Με νούμερα. Με στατιστικά. Τον περιμένουν όλοι. Κάθε μέρα. Ίδια ώρα.

Εγώ…εγώ εδώ. Τηλέ- αισθάνομαι, τηλέ- δουλεύω, τηλέ- εκπαιδεύομαι,

τηλέ- εκπαιδεύω, τηλέ- επικοινωνώ. Πρόσωπα σέ οθόνες. Συναισθήματα που τηλέ- υπάρχουν. Μαθαίνουμε να τηλέ- υπάρχουμε.

Ζηλεύω τους τσεχωφικούς ήρωες. Την εξοχή. Τη σιωπή. Την παύση. Τους ήχους του τίποτα…

Το τίποτα να πρέπει. Το μόνο να υπάρχεις.

Ζηλεύω να ζώ, χωρίς απλά να υπάρχω.

2020 είναι σίγουρα.

Δεν είναι κάτι φοβερό. Σπίτι είσαι. Μέσα. Ασφαλής. Σιγά…

Σιγά- σιγά το σιγά γίνεται βίωμα, αρρώστια, εσωτερική μάχη, αναζήτηση χωρίς τέλος.

Κι όταν τελειώσει;

Όταν τελειώσει ο Γκοντό θα κάτσει δίπλα μου, θα καταλάβω ποιος είναι και θα του πω…

Εσύ ήσουν τελικά;

Σε περίμενα.

Κουράστηκα αγαπημένο μου ημερολόγιο.

Θα τα πούμε αύριο.

Δε ξέρω τί μέρα είναι.

Ξέρω το χθες, το σήμερα, το αύριο.

Αυτά αρκούν… για σήμερα.

Αύριο βλέπουμε.

Πάντα βλέπουμε…

Κατερίνα Βασδέκη

Θεατρολόγος, δασκάλα θεατρικής αγωγής, συγγραφέας

Ελλάδα