Μάριος Χατζηπροκοπίου

Εκεί που μας μιλούσε από το γραφείο της –μένουμε σε λιγότερο από 200 μέτρα απόσταση, μα έχουμε να βρεθούμε (από κοντά) δυο μήνες– η οθόνη ξαφνικά πρασίνισε, ύστερα εξερράγη σε μικρά-μικρά κομμάτια,  ύστερα τα χείλη της άρχισαν να τρέμουν  –με ένα τρέμουλο μηχανικά επαναλαμβανόμενο, είχε κολλήσει η βελόνα – ύστερα πάγωσαν για μια στιγμή (εκεί η φωνή που είχε ήδη ραγίσει έσβησε εντελώς), μετά η κίνηση επανήλθε, επέστρεφαν σιγά-σιγά και οι λέξεις, σπασμωδικές, τεμαχισμένες, το γενικό το έπιανες, αλλά η ίδια (!) είχε μεταμορφωθεί σε ζόμπι, φαινόταν μόνο το αρνητικό της εικόνας, σαν να τη φώτιζε κάποιο ύποπτο ρεντ λάιτ –μάλλον θα ανέλυε τον Φουκώ από κάποιο κρούιζιγκ μπαρ, όμως δεν είχαν κλείσει; Αυτά, όσο στην οθόνη δέσποζε η καθηγήτρια. Γιατί συχνά, όσο και αν αντικαθιστούσα διαρκώς την «προβολή πλέγματος» με «προβολή ομιλητή» (πλέγμα κανονικό; αιωρούμενο; μού είναι ασαφές ακόμη), οι τέσσερις από τις ομιλήτριες  –δυο στην Αθήνα, μια στην Κρήτη, μια στη Νότια Αμερική – άλλαζαν θέση διαρκώς σαν τραπουλόχαρτα, κάποτε μια μεγεθυνόταν εκτοπίζοντας τις άλλες και ύστερα άντε πάλι να μικραίνει, να ανασυναρμολογούνται τα παράθυρα, μέχρι που ήρθε η σειρά μου να μιλήσω: εκεί το πλέγμα πάγωσε, η οθόνη γέμισε με βρικολακιασμένο φόντο και μια από τις τέσσερις (ποια απ’ όλες;) με κάρφωνε με φωσφορικά μάτια βαμπίρ.

Όσο μονολογούσα, τόσο βράχνιαζα. Και παύσεις κάθε τόσο, να τις ρωτήσω αν με ακούν, αν είναι εκεί (πού;). Ένιωθα τη φωνή μου να αλλάζει, να παίρνει πόζες σαν για ηχογράφηση, να σκέφτεται πώς είναι πιο άνετο να τοποθετηθεί, να μη θυμάται πότε χρειάζεται ανάσα, λαρύγγι καταπίνει το λαρύγγι, να μην την αναγνωρίζω για φωνή μου.

[ και εντωμεταξύ: προσκλήσεις για τηλε-πρόβες τζενεράλε, επικείμενες ονλάιν πρεμιέρες, διαδικτυακές συνομιλίες για καίρια ζητήματα, φεϊσμπουκικές προκλήσεις για τη λίστα με τους δέκα πιο σημαδιακούς δίσκους της εφηβείας σου, για τις δέκα ταινίες που σου άλλαξαν τη ζωή, για τα τρία πιο σημαντικά βιβλία που μετέφρασες, για ίχνη σε ημερολόγια καραντίνας… ]

[ και εντωμεταξύ: βρε κάνε σαν να μη συμβαίνει τίποτα, τι από κοντά, τι ονλάιν, η δουλειά να γίνεται, δούλεψε, δούλεψε, τηλε-τηλε-οργανώσου, μείνε παρών, δραστήριος, μην τυχόν σε ξεχάσουν, τηλε-τηλε-πάραξε, τηλε-τηλε-διαχύσου, τηλε-τηλε-δίδαξε, τηλε-τηλε-μαθήτευσε, τι κάμερες και σε δεκάχρονα, η δουλειά να φεύγει, τα μέτρα αίρονται, την τελευταία Κυριακή οι τίμιοι μαγαζάτορες ετοιμάζονται να υποδεχτούν την πελατεία, να μην χάσουμε ό,τι κερδίσαμε, ανοίξαμε σας περιμένουμε, αίρονται οι αμαρτίες του κόσμου, επέστρεψαν και τα αυτοκίνητα δριμύτερα, ο δρόμος έξω από την ισόγεια κάμαρη άρχισε πάλι να μουγκρίζει, χειρότερα από πριν, μοιάζει όλοι να θέλουν να επιστρέψουν με σάλτο στο πριν, δίχως να βρέξουνε τα πόδια στο ενδιάμεσο, η μνήμη βαρυστόμαχη, το πένθος ασύμφορο, βίρα τα αναλγητικά, βίρα τους μπάτσους να φροντίζουν την υγειά μας, βίρα τους ελέγχους («από πού είσαι;», του γαύγισαν προχτές,  Κύπριος αυτός, σταρένιο δέρμα, μάτια φαγιούμ, «Έλληνας είσαι;», «τι κάνεις εδώ;), βίρα τα δακρυγόνα στην Κυψέλη και τις αντισηπτικές γκλομπιές, βίρα τα ρεπορτάζ της ΕΡΤ στο πάλλευκο Παγκράτι, όρτσα τα πανιά, μισή αμμουδιά μη μείνει έρημη δίχως ξαπλώστρα, αρχές Ιούλη Παναγιά μου Παραπορτιανή φέρε τουρίστες, απύρετοι να ‘ναι και κιμπάριδες. ]

Και πριν, για λίγο: η αίσθηση πως, έστω για λίγο, είχε καμφθεί αυτή η ασταμάτητη ανάγκη για καταγραφή, για ίχνος, για δραστηριότητα, για έργο, για «βιβλίο των ημερών»: η διαρκής προτζεκτοποίηση της ζωής. Η ζωή ως επικαιρότητα, από το ένα στο άλλο, σταθμός Α, μέσον Β, στόχος Γ, από τη μια στην άλλη (τι έχετε να πείτε για αυτό που συμβαίνει τώρα;), η ζωή ως μηχανή, η ζωή ως δήλωση.  

«Μικρή ήθελα να πάω φυλακή για να νιώθω ελεύθερη. Και έψαχνα να βρω τι έγκλημα θα κάνω. Ή να κλειστώ σε μοναστήρι», λέει μια φίλη που τελικά δεν έγινε καλόγρια ή δεσμώτης, αλλά ποιήτρια και κολυμβήτρια. Και συμφωνώ: το σώμα μου, διαβρωμένο από τις συνεχείς μετακινήσεις, τσακισμένο από την αδυσώπητη ελευθερία, βρήκε μια απρόσμενη απόλαυση σε αυτό τον αναγκαστικό περιορισμό. Στην επιβράδυνση. Η αναπνοή επανέρχεται, η φωνή επιτέλους αναβλύζει, αναβλύζει το άσκοπο. Η πόλη ανακαλύπτεται εκ νέου, είναι Απρίλης, διασχίζουμε τους λόφους, παπαρούνες, τα Τουρκοβούνια, ο Αρδηττός, ο Φιλοπάππου, η Αθήνα είναι η πόλη με τους λόφους, «τα παιδάκια που παίζουν», «έρμα είν’ τα μάτια που καλείς/ χρυσέ», «στο ανοιξιάτικο δείλι», είναι παντού ανθισμένα, «ζωής αέρα», «ο ελαιώνας, γύρω η θάλασσα, κι ακόμη/

ο ήλιος

θάνατος μεσα στους θανάτους», συμπληρώνει ο ποιητής.

Να μην ξεχνιόμαστε.

*Σημειώσεις: ο στίχος «έρμα είν’ τα μάτια που καλείς/ χρυσέ ζωής αέρα» είναι του Διονυσίου Σολωμού. Οι στίχοι «τα παιδάκια που παίζουν στ’ανοιξιάτικο δείλι» και «ο ελαιώνας, γύρω η θάλασσα, κι ακόμη/ ο ήλιος, θάνατος μεσα στους θανάτους» είναι του Κώστα Καρυωτάκη.

Μάριος Χατζηπροκοπίου

Ποιητής και ερευνητής

Ελλάδα

Ελίζα Αργυρίου

Μου προτάθηκε κάποια στιγμή να γράψω ένα κείμενο σε αυτά τα ημερολόγια καραντίνας που φιλοξενούν όμορφες σκέψεις για το θέατρο από όμορφους ανθρώπους. Και με βρήκε σε στιγμές εγκλεισμού βεβαίως και προσωπικής τυραννίας με σύνδρομα στέρησης από την έλλειψη παραστάσεων εδώ και δύο μήνες…Ήθελα να μιλήσω λίγο πιο προσωπικά, αλλά και όχι μόνο, για το θέατρο λοιπόν. Το κουβαλούσα μέσα μου ήδη το θέμα, γίνεται για τον καθένα άλλωστε η άρση των παραστάσεων ένα θέμα κάπως πιο προσωπικό. Και το κείμενο, αν το θέμα το έχεις μέσα σου, υπάρχει και αυτό μέσα σου. Του ανοίγεις την πόρτα και το ελευθερώνεις κάποια στιγμή.

Αυτό ακριβώς κάνει νομίζω το θέατρο, τα θέματα υπάρχουν μέσα μας και έρχονται τα κείμενα, οι άνθρωποι, ο θεατρικός χώρος και μας καλούν να ανοίξουμε τις πόρτες και να ελευθερωθούμε μέσα από αυτά. Και να αναστοχαστούμε. Και να μοιραστούμε. Και να δούμε ανθρώπους να εκφράζονται όπως πολύ θα θέλαμε κι εμείς και να λένε λόγια που ποτέ δε θα μπορούσαμε να τα αρθρώσουμε έτσι βαθιά, στοχαστικά, αλλά που την επίδρασή τους την έχουμε νιώσει και τα αναγνωρίζουμε σαν κομμάτια του εαυτού μας. Και τους ρόλους το ίδιο, είτε ταυτιζόμαστε είτε όχι, συμπάσχοντας, απορρίπτοντας, συμφωνώντας, διαφωνώντας. Γιατί το θέατρο είναι συμμετοχή και αναμέτρηση με τους άλλους και με τον εαυτό σου, είναι μια διαρκής εναλλαγή από το ομαδικό στο ατομικό και πάλι στο ομαδικό. Μια αέναη ανατροφοδότηση των δύο.

Είμαι εκπαιδευτικός. Μια εκπαιδευτικός που έχει εργαστεί 1,5 χρόνο ως καθηγήτρια σε δημόσιο σχολείο και 3 χρόνια ως ταξιθέτρια στο Εθνικό Θέατρο σε όλες τις σκηνές στην Πανεπιστημίου στο Ρεξ, Νέο Ρεξ, Κοτοπούλη και Πειραματική Σκηνή. Τρία χρόνια θεραπευτικά με πολλές παραστάσεις και πολλές εικόνες των ανθρώπων του θεάτρου. Νομίζω ότι ήταν η καλύτερη δουλειά που έκανα ως τώρα αν και έχω κάνει πολλές άλλες κατά καιρούς που έχουν να κάνουν με πολύ κόσμο, υποδοχή, εξυπηρέτηση, επικοινωνία.

Και είπα να, αυτό θέλω να γράψω στο ημερολόγιο. Είναι η ωραιότερη δουλειά που τώρα τη νοσταλγώ βαθιά για δύο βασικούς λόγους πέρα από τους προφανείς του να ταξιδεύεις κάθε βράδυ ακόμα και με την ίδια παράσταση σε μια σκηνή επί μήνες (ποτέ παρεμπιπτόντως δε με ενόχλησε αυτή η επανάληψη, αντίθετα περίμενα κάθε βράδυ να δω τις διαφορές). Ο ένας λόγος ήταν η ψυχική γαλήνη που με ξεκούραζε και μου επέστρεφε, ήταν ευεργετική και έπαιρνε από πάνω μου κάθε ενέργεια από όλη τη μέρα ή από την πίεση της δουλειάς και με ανακούφιζε. Ο δεύτερος ήταν ότι ήθελα να πηγαίνω. Ήθελα να πηγαίνω στη δουλειά. Ακόμη και άρρωστη. Δεν είχα λείψει 3 χρόνια ποτέ ούτε μία φορά. Δεν ήθελα να το χάσω. Και σκέφτομαι αν εμένα μού λείπει το θέατρο και ως εργασία έστω και από το μετερίζι της ταξιθεσίας, φαντάσου τι θα συμβαίνει με τους ηθοποιούς, τους τεχνικούς, τους εργάτες όλους πίσω από μια παράσταση. Που ζούνε για αυτή και από αυτή.

Φαντάζομαι τις σκηνές από τα 3 αυτά χρόνια και τις βλέπω μπροστά μου, τους αριθμούς στα καθίσματα, τα θεωρεία, τους εξώστες, τις σκηνές. Τα χειροκροτήματα, τα προγράμματα, τους ανθρώπους που είδα, άκουσα, χάρηκα να βλέπω να παίζουν. Όσους είδα να δουλεύουν πίσω από όλο αυτό. Το άγχος που πολλές φορές ένιωθα, τη χαρά, τα χαμόγελα, τις κορυφώσεις, τις παύσεις, τις λύπες.  Πού πάνε όλα αυτά όταν σβήνουν τα φώτα και επιχειρούν να σβήσουν και τους ανθρώπους που τα δημιουργούν; Δε γίνεται να χάνονται, σκέφτομαι. Πρέπει να είναι κάπου εκεί κρυμμένα, φοβισμένα, να περιμένουν όλους μας υπομονετικά να γυρίσουμε.

Φέρνω στο νου μου κάθε μία παράσταση που είδα στις σκηνές αυτές και βλέπω μπροστά μου ρόλους, χρώματα από κουστούμια, ακούω τη μουσική από την Οπερέτα του Καραθάνου στα αυτιά μου. Βλέπω το Φιντανάκι και το ουρλιαχτό του από τον πόνο της προδοσίας. Τους Δαιμονισμένους του Αμπαζή, το Δαμάζοντας τα Κύματα στο Ισόγειο. Μια σειρά προγράμματα στα ράφια της βιβλιοθήκης μού θυμίζουν αυτά τα 3 χρόνια.

Το θέατρο λείπει από τις ζωές μας πολύ. Λείπει να τραγουδήσει τις ανάγκες μας, τους φόβους μας, τις συλλογικές αγωνίες, χαρές και λύπες.

Και αυτό θέτει μια παύση στο όνειρο και στην ελπίδα. Θέτει μια παύση στο δικαίωμα για παρηγοριά και συναισθηματικό μοίρασμα. Θέτει μια παύση στο όνειρο. Και κραυγάζει μιαν απώλεια. Την απώλεια της ανεμελιάς και αθωότητάς μας. Δημιουργεί ένα συναισθηματικό κενό, σα να πέθανε ένα παιδί ή να είναι βαριά άρρωστο.

Έχει γύρω τόση πνευματική ησυχία αλλά τόση ψυχική αναστάτωση. Αυτό, δεν μπορούμε να ξεχαστούμε και να ηρεμήσουμε χωρίς το θέατρο. Μένουμε ξάγρυπνοι χωρίς τις ιστορίες του αλλά όχι όπως μέναμε ξάγρυπνοι όταν τις ακούγαμε για να τις σκεφτούμε το βράδυ, αλλά σαν κάτι από λύπη βαριά που δεν τις ακούμε να μας περιβάλλουν. Σα να σταμάτησαν οι μουσικές στο δρόμο και οι ήχοι γύρω. Είναι ένα mute ψυχικό. Είναι mute και απτικό λόγω κορωνοϊού, είναι mute αισθητητικής, είναι mute αισθήσεων. Είναι αποστείρωση σκέψης. Το social distancing  που επιβλήθηκε είναι στον αντίποδα του θεάτρου κι αυτό είναι και η πληγή τώρα. Είναι διπλή πληγή γιατί το θέατρο είναι υπενθύμιση δημοκρατίας, αντίστασης και αγώνων, και όταν δε λειτουργεί, ατροφούν σημαντικά και αυτά. Ακόμη παραπάνω από πριν τελοσπάντων. Δίνει αυτή η σιωπή δικαιολογία και πάτημα στην αποφυγή του προβληματισμού.

Αλλά το θέμα ήταν ότι η ταξιθεσία ήταν η καλύτερη δουλειά που έχω κάνει ποτέ. Ναι, ήρθε η ώρα να το εξομολογηθώ τελικά και πρώτα από όλα σε μένα. Και το θυμήθηκα τώρα με την καραντίνα. Τώρα που βλέπω τα θέατρα κλειστά.

Αλλά μπορεί και να μην το θυμήθηκα για αυτό. Μπορεί να μη με γεμίζει τόσο η δουλειά που κάνω και ήρθε η καραντίνα να μου δείξει τώρα με την ευκαιρία και τον χρόνο που μου έδωσε πώς ήταν όταν περίμενα να έρθει η ώρα να πάω στη δουλειά. Πώς ήταν να φεύγω γεμάτη από τη δουλειά. Ή ήρθε η πρόταση σε αυτά τα ημερολόγια καραντίνας να μου θυμίσει τι μου λείπει όλον αυτόν τον καιρό τελικά, μάλλον και πριν την έναρξη της αναγκαστικής απομόνωσης. ΄

Νομίζω ότι οι άνθρωποί του θεάτρου και όσοι το αγαπάμε και το θεωρούμε σύμφυτο με τη ζωή μας και τις βασικές μας ανάγκες νιώθουμε κάπως σαν τα παιδιά που τα έκλεισαν στο σπίτι. Δεν μπορείς να το κλείσεις το παιδί στο σπίτι, θέλει να δραπετεύσει, αντιδρά, φυλακίζεται, ασφυκτιά.

Ευελπιστώ να έρθουν καλύτερες μέρες γρήγορα και να ανοίξουν τα θέατρα και τα μυαλά και οι καρδιάς μας μαζί με αυτά. Γιατί κλείστηκε και το πνεύμα εκτός από το σώμα. Άλλωστε οι εποχές χωρίς θέατρο στην ιστορία είναι καταγεγραμμένες ως οι πιο σκοτεινές πνευματικά περίοδοι, οι πιο μισαλλόδοξες, δογματικές και άγονες που ευνόησαν τη μαζοποίηση και την πνευματική νωθρότητα. Και δε μας παίρνει άλλο και για ακόμη περισσότερη… Χωρίς τέχνη δε χειραφετείσαι, δε μεγαλώνεις και δε γίνεσαι ξανά μικρό παιδί. Μένεις σε μια κατάσταση καταδίκης σε αιώνιο γήρας.

Αυτό.

Ελπίζω να επιστρέψουμε γρήγορα στην αιώνια νιότη του θεάτρου. Και στο θεραπευτικό του άγγιγμα που ποτέ δεν αποτελεί απειλή παρά μόνο ίσως για αυτούς που αποφασίζουν να το κλείσουν ανοίγοντας άλλους δημόσιους χώρους την ίδια στιγμή.

Ελίζα Αργυρίου

Εκπαιδευτικός -  Ταξιθέτρια (Εθνικό Θέατρο)

Ελλάδα / Κύπρος

Αννίτα Καπουσίζη

Αγαπητό μου ημερολόγιο,

Σήμερα είναι η 6η μέρα λήξης της καραντίνας.

Μέχρι την 4η Μαϊου, ήμασταν για 2 περίπου μήνες κλεισμένοι στα σπίτια μας, γιατί ένας ιός λέει κυκλοφορούσε ‘ελεύθερος’ εκεί έξω και ήταν άγριος και επικίνδυνος για τους ανθρώπους και έπρεπε να προφυλαχτούμε. Έτσι, μας έβαλαν σε καραντίνα, μπήκαμε στις σπηλιές μας και για όσο καιρό κυκλοφορούσε αυτός, δεν μπορούσαμε να κυκλοφορούμε κι εμείς.

Τον σκεφτόμουνα καμιά φορά αυτόν τον ιό, ψηλό, γεροδεμένο, ευθυτενή, με μια κορώνα στο κεφάλι, δικαιωματικά εστεμμένος βασιλιάς του κόσμου.

Και να πηγαίνει όπου θέλει, να στρίβει, να ανηφορίζει, να κατηφορίζει, να τραβάει ευθεία, να πηδάει κάγκελα, ν’ ανοίγει πόρτες, να σκαρφαλώνει τοίχους, ν’ αγναντεύει ορίζοντες, να βουτάει σε θάλασσες και ποτάμια, να κυλιέται σε γρασίδια και λάσπες. Ελεύθερος!

Φαντάζομαι ότι μπορεί και να ένιωσε μοναξιά κάποια στιγμή, αλλά πάλι είχε τόσα μέρη να επισκεφθεί.

Και εμείς καθόμασταν στις σπηλιές, τα λαγούμια και τα πηγάδια μας και περιμέναμε να τελειώσει τη βόλτα του.

Στις 4 Μαϊου, μας είπαν ότι τώρα μπορούμε κι εμείς να βγούμε από την καραντίνα μας και να κυκλοφορήσουμε ‘ελεύθεροι’. Όχι ο Κορονοϊός δεν είχε φύγει, αλλά από την τόση σουλατσάδα στις πόλεις είχε εξημερωθεί και πια δεν ήταν άγριος. Μπορούσες να περάσεις από δίπλα του ή ακόμα και να τον συναντήσεις και μπορεί και να μη σε πείραζε. Ευτυχώς που η ‘αγέλη’ μας υπήρξε υπάκουη και συνετή και εμείς μας είπαν πως θα είμαστε πάντα προστατευμένοι μέσα σ’ αυτήν.

Φυσικά, για το καλό της αγέλης, θα έπρεπε να διατηρηθούν ακόμα κάποια μέτρα καραντίνας. Έτσι ενώ βγήκαμε από τις σπηλιές, λαγούμια, πηγάδια μας, δεν μπορούμε να συναντήσουμε όλους τους φίλους μας. Μπορούμε μόνο 3;4;5;..δεν θυμάμαι.. ευτυχώς που οι οδηγίες μεταδίδονται συνεχώς κι έτσι αν ξεχάσεις κάτι, είναι εδώ όλοι όσοι προστατεύουν την ‘ελευθερία’ σου για να στο θυμίσουν.

Ούτε σε όλα τα μέρη που θες κι αγαπάς μπορείς να πας. Όχι. Μόνο σ’ εκείνα που σύμφωνα με τις οδηγίες είναι ασφαλής η ‘ελευθερία’ σου. Και έχε πάντα το νου σου στους επιβλέποντες που περπατάς, που κάθεσαι, ποιον αγκαλιάζεις…επιτρέπεται;; ούτε αυτό θυμάμαι..

Για το δικό μας καλό, αν δεν απολαμβάνεις την ‘ελευθερία’ σου με αυτά τα μέτρα, θα πρέπει να πληρώσεις γιατί ο τρόπος μάθησης είναι τιμωρητικός και ανταποδοτικός. Αυτό όμως το ξέρεις από μικρός, ευτυχώς.

Κι αν η συνεχής δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού μας συστήματος στη λειτουργία του ‘πάλη ή φυγή’ που μια διαδικασία καραντίνας ενεργοποιεί, δημιουργήσει χρόνιες ψυχικές βλάβες, μπορούμε πάντα να ‘αυτορυθμιστούμε’.

Όλα είναι υπολογισμένα. «…πολύ ταχτικά, πολύ σιωπηλά, πολύ σοφά», όπως λέει και ο ποιητής.

Αγαπητό μου ημερολόγιο εύχομαι η καραντίνα που ξεκίνησε στις 4 Μαϊου να τελειώσει σύντομα αλλιώς θα μεταλλαχθώ σε ιό και ποιος με πιάνει!

Αννίτα Καπουσίζη

Σκηνοθέτης-Εκπαιδεύτρια Συμπεριληπτικών Παραστατικών Τεχνών ART imeleia

Ελλάδα

Τζένη Καραβίτου

Προσευχή

Ένα σμήνος πουλιά

ανάμεσα σε μένα και τον Όλυμπο.

Σαν χτυποκάρδι

το συντεταγμένο φτερούγισμα.

«Τα θεμέλιά μου στα βουνά»

«Τα θεμέλιά μου στα βουνά»

επαναλαμβάνω υπνωτισμένη.

Προσευχή

να είναι οι οιωνοί άριστοι.

Ξενιτειά Κοινή

Όλοι ξένοι τώρα.

Τα  πρόσωπα – μάσκες έγιναν μάσκες – πρόσωπα.

Μονά, διπλά, τριπλά τα βραχιολάκια

του Μάρτη της ξενιτειάς. 

Μετράει  κάθε ξένος τα δικά του.

Μονό το δικό μου,

διπλό της Ελένης στο κρατητήριο της Πέτρου Ράλλη,

τριπλό της Άτιφε στα Διαβατά.

Μοίρα είρων, ποτέ κοινή.

Όλοι ικέτες τώρα.  

Καθείς στον δικό του βωμό.

Οθόνες-βωμοί, παράθυρα-βωμοί, σύννεφα-βωμοί.

Η αφή καταργημένη.

Εξαντλείται η όραση.

Η ακοή βιάζεται.

Σανίδες σωτηρίας επισφαλούς

η γεύση και η όσφρηση.

Όλοι ξένοι τώρα

σε καιρούς άξενους.

Τζένη Καραβίτου

Θεατροαπαιδαγωγός, Πρόεδρος Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση

Ελλάδα

profile photo: Λευτέρης Τεκτονίδης

Θανάσης Ζερίτης

Προσπαθώ να παραμείνω αισιόδοξος.
Κάνω ό,τι έχω πρόγραμμα, για να παραμείνω δημιουργικός μέσα στην καραντίνα.
Έτσι μας λένε. Να έχουμε πρόγραμμα.
Γυμναστική, βιντεοκλήσεις με φίλους, μετακίνηση 6. Μένουμε υγιείς, μένουμε σπίτι. Μαλακίες.
Κοιμόμαστε στις 04.00, ξυπνάμε στη 13.00. Χωρίς τύψεις. Και τρώμε. Πάλι χωρίς τύψεις.
Μάθαμε να είμαστε στο πόδι, να είμαστε κοινωνικοί, να είμαστε ενεργοί.
Να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, να πίνουμε τα ποτάκια μας και να συζητάμε για τέχνη.
Και δεν επιτρέπεται να μην συνεχίσουμε να το κάνουμε. Ούτε καν στην καραντίνα.
Μαλακίες.

Προσπαθώ να σκεφτώ εναλλακτικές. Μονολόγοι σε εξωτερικούς χώρους, σε αποθήκες με όρθιους θεατές σε απόσταση 2 μέτρων. Μήπως να περιμένουμε να βρεθεί το εμβόλιο; Και μέχρι τότε; Να βρώ άλλη δουλειά. Τι δουλειά; Και σιγά μην βρώ. Όχι...είπαμε αισιόδοξος.

Τα θέατρα θα ανοίξουν, ο ιός θα εξαφανιστεί, ο κόσμος θα γεμίσει τις πλατείες και τα θέατρα και όλοι θα χορεύουμε σάμπα. Σύντομα.

Αν δεν γίνει αυτό, αν λέμε τώρα,  αν συνεχίσουν να μας έχουν γραμμένους από τα κεντρικά θα πρέπει να αντισταθούμε. Να φωνάξουμε. Πώς θα ήταν η επανάσταση; Live;

Από όταν άρχισα να καταλαβαίνω τον κόσμο, έμαθα ότι η κυβέρνηση χρειάζεται για να μας βάζει όρια, να μας λέει τι να κάνουμε και τι όχι, να μας βαράει όταν φωνάζουμε, να μας παίρνει τα λεφτά που μας υποχρεώνει να βγάζουμε και εμείς να την ψηφίζουμε. Αυτό είναι η κυβέρνηση. Και τώρα; Αν δεν βγάζουμε λεφτά, τι θα μας κάνει;

Μου αρέσουν τα μικρά νησιά. Η Ανάφη, η Κίμωλος, ο Αη Στράτης, οι Φούρνοι.
Λέω να πάω και φέτος.
Να τους προλάβω.

Τα θέατρα θα ανοίξουν, ο ιός θα εξαφανιστεί, ο κόσμος θα γεμίσει τις πλατείες και τα θέατρα και όλοι θα χορεύουμε σάμπα. Σύντομα.

#SupportArtWorkers

Θανάσης Ζερίτης

Ηθοποιός/Σκηνοθέτης, μέλος της ομάδας 4Frontal

Ελλάδα

Profile photo: Δομνίκη Μητροπούλου

Παναγιώτης Φανταγμάς

Θέλω να φτιάξω  τη δική μου ιστορία,  σκόρπιες σκέψεις, συναισθήματα, υποχωρήσεις και διεκδικήσεις που απασχολούσαν το μυαλό μου εδώ και πολλά χρόνια, στριμώχνονται  να διεκδικήσουν καλύτερη θέση στην εκκίνηση. Πάντα υπάρχει ο φόβος του μη τερματισμού και της λήθης, ως κατάληξη, της μη έκθεσης τους σε δημόσια  λιτάνευση.

Όλα αυτά που με συντροφεύουν χρόνια,  ομορφαίνουν τις μέρες μου, χαλάνε τον ύπνο μου, με εκνευρίζουν, με αγχώνουν, όλα αυτά που με κάνουν να νοιώθω ζωντανός, ασκούν τώρα διπλάσια πίεση, εκμεταλλευόμενα τον περίσσιο χρόνο. Ο χρόνος που είναι απαλλαγμένος από  φορτία και ιστορία, ο ελεύθερος χρόνος. Το πολύτιμο δώρο της νέας αταξίας  πραγμάτων. Ο χρόνος που προκύπτει, από την πρωινή σίγαση της τρομπέτας του Miles Davis, τις ανύπαρκτες κόρνες των κυριαρχικών αυτοκινήτων και τα κελαηδίσματα των πουλιών, υπήρχαν άραγε στην πόλη ή τώρα προέκυψαν;

Στο πορφυρό ρόδο του  Καΐρου, ο Jeff Daniels απλώνει το χέρι του στη Mia Farrow και την βάζει μέσα στην μεγάλη οθόνη, να ζήσει από κοντά όλα όσα ονειρεύεται, στη δική μου περίπτωση ανέλαβε δράση όχι  ο σκηνοθέτης αλλά ο παραγωγός. Ο covid 19 με έβγαλε από την σκηνή  στα άδεια καθίσματα  του θεάτρου. Να δω από απόσταση τους ρόλους της ζωής μου, τους συμπρωταγωνιστές μου, τους δευτεραγωνιστές, τους φιγκιράν, το σκηνικό, ηχητικό και φωτιστικό περιβάλλον μου. Η απόσταση από τη σκηνή, μου δίνει τη δυνατότητα της προοπτικής στη ζωή μου. Έχω χρόνο, περίσσιο χρόνο, σήμερα δεν έχει παράσταση και δεν γνωρίζω πότε θα ξανά έχει. Θα εκμεταλλευτώ  τη σιωπή της άδειας αίθουσας, τον δυνατότερο των ήχων και  θα αφουγκραστώ. Θα έρθει τελικά ο Γκοντό, ησύχασε μετά θάνατον ο Αίαντας από την αδικία που είχε υποστεί, υπήρξε πράγματι τόσο ωραία η Ωραία Ελένη;

Θα συνομιλήσω, θα προσπεράσω, θα σχεδιάσω.

Θα επιμείνω στο πιο προκλητικό ρήμα - θα σχεδιάσω, κρύβει μέσα του τη συγκρατημένη αισιοδοξία που χρειάζομαι και ένα πονηρό κλείσιμο ματιού από το μέλλον που μοιάζει περισσότερο με το παρόν. Σκέφτομαι να γυρίσω την πλάτη μου στο παρελθόν, έτσι και αλλιώς δεν έμαθε ποτέ κανείς από την Ιστορία, ότι αντέχει είναι αυτό που ριζώνει μέσα σου, τα υπόλοιπα με λίγο τίναγμα φεύγουν. Θα μείνω  όμως περισσότερο καιρό στο παρόν, θα πάρω το χρόνο μου, δεν θέλω να βιαστώ, τέτοια πολύτιμα δώρα δεν σου δίνονται συχνά, θα φτιάξω και την ιστορία μου από το μέλλον, δεν θέλω να χαθώ, γιατί κανείς δεν χάνεται αν έχει έτοιμη μια καλή ιστορία και κάποιον να του τη διηγηθεί. 

Παναγιώτης Φανταγμάς

Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος

Δημόσιες Σχέσεις – Χορηγίες

Ελλάδα

Ελεάνα Στραβοδήμου

Μου έλαχε να γράφω στην εκπνοή της απαγόρευσης άσκοπης κυκλοφορίας, την επομένη μιας Πρωτομαγιάς που βρήκε έναν πλανήτη με κατεβασμένα ρολά χωρίς να είναι απεργία, τη μέρα που η Πρωτοβουλία Εργαζομένων στο χώρο της Τέχνης  συστήθηκε με το όνομα Support Art Workers, ένα ανοιξιάτικο Σάββατο με 25 βαθμούς Κελσίου και τα άνθη της νεραντζιάς να βρίσκουν μικρή ακόμα  αντίσταση καυσαερίου στην πορεία τους προς τα ρουθούνια μου.

Όταν το ημερολόγιό μου αναρτηθεί δε θα διαβάζεται πια μέσα σε συνθήκη «καραντίνας» των ανθρώπων αλλά στο «1^ο στάδιο επανεκκίνησης της αγοράς» , όπως ονομάστηκε. Ή αλλιώς : Το Υποκείμενο του Σύγχρονου Πολιτισμού ξαναβρίσκει τη θέση του, στάδιο 1^ο.

Για 2 μήνες περίπου οι άνθρωποι στη δημόσια ρητορεία, τον επιστημονικό ιατρικό λόγο, και κατ’ επέκταση στον ιδιωτικό λόγο αναφερόμασταν ξαφνικά πρώτα από όλα ως «ζωές» . Ως ατομικό  δικαίωμα στη ζωή που έπρεπε με κάθε τρόπο να προστατευθεί. Να παραμείνεις υγιής και ζωντανός. Οι νοσούντες, οι νεκροί και οι ζωντανοί. Ακόμα και αν συνέχιζαν να τηλε-εργάζονται υπάλληλοι πολλοί, ακόμα και αν οι μητέρες συνέχιζαν να είναι μητέρες και εργαζόμενες και νοικοκυρές και βοηθοί δασκάλου στα ίδια τετραγωνικά, ακόμα κι αν συνέχιζαν τα μωρά να χρειάζονται χάδια, οι γέροι χέρια, οι εραστές αγκαλιές, οι καρκινοπαθείς αγωγές, ακόμα και αν συνέχιζαν οι μουσικοί να παίζουν τα όργανά τους, οι εκπαιδευτικοί να ανοιγοκλείνουν πλατφόρμες και οι φοιτητές μικρόφωνα, ακόμα και αν συνέχιζαν να είναι οι κοντοί κοντοί και οι ψηλοί ψηλοί, οι επαγγελματικές ιδιότητες και κάθε στοιχείο που διαμορφώνει την κοινωνική ταυτότητα του καθενός υποχώρησαν. Κυριάρχησε η αφήγηση : ανθρώπινη ζωή.

Ταυτότητα : ανθρώπινη ζωή. Δύσκολη προσαρμογή. Και όλα αυτά  που μας ορίζαν, μας ένωναν και μας ξεχώριζαν  μέχρι τώρα? Μετά το πρώτο μούδιασμα, εκεί περίπου στη μέση της καραντίνας, όταν συνηθίσαμε κάπως στις πλατφόρμες, στους 6 αριθμούς –λόγος μετακίνησης, στα 3 βήματα απολύμανσης αφού μπεις στο σπίτι, στις άπειρες λίστες με links για να καταναλώσεις και δεδομένου ότι δεν είχαμε στην Ελλάδα την αγωνία της μεγάλης διασποράς του κορονοϊού, κάπως αισθάνθηκα ότι ησυχάσαμε λίγο μες στην κοινή ταυτότητα «ανθρώπινη ζωή». Κάπως αισθάνθηκα ότι ήρθε ο καθένας αντιμέτωπος με τον ολοδικό του εαυτό, έστω μια στιγμή. Κάπως αισθάνθηκα ότι έγινε το διεσταλμένο παρόν κοινή μονάδα μέτρησης του χρόνου.

«1^ο στάδιο επανεκκίνησης της αγοράς».

Και πως αλλιώς, η παύση προϋποθέτει την κίνηση και επιστροφή σε αυτή. Ο χρόνος ξαναγίνεται γραμμικός.

Στόχος από το 1^ο-7^ο στάδιο να έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες ώστε να μπορούν να χαίρουν όσο το δυνατόν περισσότεροι ομαλή επιστροφή στην πρότερη ταυτότητας τους.

Επαγγελματική ιδιότητα: ηθοποιός.

Το μέλλον. Κάθε επαγγελματική ιδιότητα θα δοκιμαστεί, θα συγκρουστεί, οι άνθρωποι θα διεκδικήσουν την επιβίωσή τους, ταυτότητες θα αλλάξουν.

Και πως αλλιώς αφού η αγορά έχει απορρυθμιστεί. Η αγορά, η κοινωνία και οι αριθμοί. Η αγορά και ο φόβος των αριθμών της. Μέσα σε λίγες μέρες προκύπτει η Πρωτοβουλία των εργαζομένων στον χώρο της Τέχνης #supportartworkes, ένα διαδικτυακό παράθυρο επικοινωνίας, απόψεις και γνώσεις ανταλλάσσονται, μικρές ομάδες εργασίας με αφοσίωση και κόπο στοιχειοθετούν τα αιτήματα και τις προτάσεις δράσεων που διατυπώνονται. Στόχος να γίνουν συγκεκριμένα λαμβάνοντας όλες τις πιθανές παραμέτρους. Το 1.670 μέλη που αριθμεί ήδη το διαδικτυακό Forum επικοινωνίας την Τρίτη του πρωθυπουργικού διαγγέλματος, γίνεται 7.356 την Τετάρτη, 8.365, 10.673, 15.567…Οι εργαζόμενοι στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα αναζητούν τρόπους εξυγίανσης του επαγγελματικού τους κλάδου. Ένας δημόσιος διαδικτυακός διάλογος για τη θέσπιση μέτρων βοήθειας των εργαζομένων στην τέχνη ξεκινά. Έρχεται στο προσκήνιο η ταυτότητα Εργαζόμενοι στον χώρο της Τέχνης συμπεριλαμβάνοντας τους κλάδους των εργαζόμενων τεχνικών, παραγωγών, ταξιθετών και όσων εργάζονται για την τέχνη.

Προσπαθώ να ανακαλέσω όσα συνέβησαν από το απόγευμα της 10ης Μαρτίου, όταν με την ανακοίνωση του κλεισίματος  των σχολείων ακούσαμε το επικείμενο lock down να σκουπίζει τα πόδια του στο χαλάκι της εισόδου, μέχρι το απόγευμα της 28^ης Απριλίου όταν ακούσαμε στο πρωθυπουργικό διάγγελμα «τα 7 στάδια επανεκκίνησης της αγοράς» και τη φράση  : « όποιος αφήνει πίσω του την πόρτα του σπιτιού του, ανοίγει την πόρτα της ευθύνης». Όποια στιγμή, εικόνα, συναισθηματική μνήμη ανακαλείται, διαχέεται με βέλη σε ένα διανυσματικό χώρο με σταθερό σημείο μια πόρτα.

Απορώ πώς ο εγκέφαλός μου επιλέγει  να κολλήσει απόψε σε αυτή τη μεταφορά ενώ τα μαθηματικά δεν τα καταλάβαινα ποτέ ιδιαίτερα. Μα ακριβώς επειδή δεν τα καταλαβαίνω είναι που τα επέλεξε για εικονοπλάστη ο φόβος μου.

Τα μαθηματικά του κορονοϊού και τα μαθηματικά των εξισώσεων της αγοράς που δε γνωρίζω.

 Δε ξέρω πότε άλλοτε η ανθρωπότητα ήρθε τόσο μαζικά, τόσο καθημερινά, τόσο παρατεταμένα, τόσο αυτοβούλως εμμονικά σε επαφή με κοινά διαγράμματα, καμπύλες, αριθμούς. Έχουν μετρήσει εκατομμύρια νεκρών τα  έθνη σε πολέμους, επαναστάσεις, σε εμφύλιες συρράξεις, αλλά ποτέ άλλοτε δεν σύρθηκαν τόσα δάχτυλα αυτοβούλως στο worldometers αναζητώντας νεκρούς και τραυματίες από το σαλόνι του σπιτιού τους, σε τόσα σημεία της γης, ταυτόχρονα. Η Ιταλία έγινε ένα 889 σήμερα, 923 η Ισπανία, ΗΠΑ 67 444 συνολικά έως σήμερα , ο καθένας κάποια στιγμή ερασιτέχνης στατιστικολόγος και οι γιατροί ξανάγιναν Θεοί. Η κατάληψη τόσων οικείων φωνών από αριθμούς με ξένιζε, γι’ αυτό αντιστάθηκα σε αυτή τη μακάβρια συνήθεια, ακόμα και αν άκουγα τους αριθμούς δεν τους πολλαπλασίαζα μέσα μου  επαναλαμβάνοντάς τους. Σκεφτόμουν πως οι άνθρωποι μπορεί να ήταν πολύ πιο έτοιμοι για αριθμοκρατία απ’ ότι νόμιζα ή πολύ πιο απροετοίμαστοι για έντονα συναισθήματα, οπότε τα μετρήσιμα να έγιναν καταφύγιο μέσα στη μέρα. Πολλά μαθηματικά και πολύ συναίσθημα σε μια συνεχή αναζήτηση σημείων ισορροπίας. Γιατί τις μέρες που πέρασαν άκουσα και είπα τα πιο ειλικρινά «πώς είσαι?», «μου έλειψες», «πεθύμησα», παραδοχές του «έχω ανάγκη», «φοβάμαι για». Μια μεγάλη παγκόσμια εικόνα  που πασχίζει ο εγκέφαλος να συνθέσει και μια μικρή ιδιωτική στιγμή όπου το κορμί συνεχίζει να ζει και να βρίσκει τρόπους να απολαμβάνει,  όσους περιορισμούς και αν του βάλεις. Μίκρο, μάκρο, zoom in από ηλεκτρονικά παράθυρα σε λεπτομέρειες διακόσμησης σπιτιών, zoom out με drones πάνω από άδειες λεωφόρους, πλατείες και αεροδρόμια.

Αισθάνομαι ένα σημείο που αναζητά ισορροπία ανάμεσα σε δύο βέλη. Το ένα βέλος αποτυπώνει την κίνηση προς έναν παρελθοντικό τρόπο ζωής στον οποίο, λέει, θα αργήσουμε να επιστρέψουμε, και το άλλο μια κίνηση προς ένα μέλλον για το οποίο «θα επαναλαμβάνουμε κάθε μέρα τους νέους κανόνες της καθημερινότητάς μας». Θέλουμε να επιστρέψουμε και πού πάμε?

Βέλη, αριθμοί, πίνακες και το ιδιωτικό σύμπαν του καθενός να θεριεύει μαζί με τις γλάστρες που ποτίζονταν πλέον τακτικά στα μπαλκόνια.

Βέλη, αριθμοί και πίνακες και το ιδιωτικό σύμπαν του καθενός να ψάχνει κάπως πιο συνειδητά συνάντηση με το δημόσιο σύμπαν.

Μένω στον 4^ο όροφο μιας πολυκατοικίας, σε σημείο όπου συναντιούνται μεγάλοι διαγώνιοι δρόμοι. Έχω ένα μπαλκόνι μικρό  αλλά με θέα μεγάλη. Εκεί έχω έναν αόρατο μετρητή της κίνησης. Όταν η πόλη σιώπησε, ένα βράδυ, σε αυτό το μπαλκόνι, είδα θάλασσα τις επιφάνειες της ασφάλτου. Τον σταυρό του Ευαγγελισμού στο βάθος εκκλησία και τα φωτισμένα παράθυρα των πολυκατοικιών φώτα στο απέναντι νησί.

Δε θυμάμαι πιο βράδυ ήταν, ούτε αν ήταν από τα βράδια που αισθανόμουν μοναξιά. Το νησί όμως έγινε η μεταφορά της καραντίνας μου.

Όταν είδα θάλασσα τους άδειους δρόμους και τους ανθρώπους νησιά, αισθάνθηκα μια παρηγοριά ότι μπορούμε να ησυχάσουμε εν τη ενώσει, όπως κάποια στιγμή στο νησί ακόμα και στη διάρκεια των χειρότερων διακοπών, ησυχάζεις μπροστά σε μια θάλασσα.

Στις βόλτες μου, όταν συνήθισε το μάτι στο άδειο , αυτό έγινε ανοιχτωσιά,  η μετακίνηση έγινε βόλτα και οι άνθρωποι μου φαίνονταν πιο όμορφοι, έτσι παραδομένοι στη βόλτα κατά μόνας, σε δυάδες, σε μικρές ομάδες. Δε μεταβαίναν από το σημείο Α στο Β, περπατούσαν, έβλεπαν ο ένας τον άλλο, στέκονταν σε ένα παγκάκι, οπουδήποτε, μιλούσαν χωρίς απαραίτητα κάποιον καφέ, κάποιο  ποτό, ένα προϊόν με αντίτιμο μπροστά τους ως πρόφαση συνάντησης. Υπήρξε και ομορφιά στις μέρες της καραντίνας, μαζί με τις αγωνίες υπήρξε μια πρόσκαιρη παρηγοριά στην αποδοχή της κοινής συνθήκης της παύσης. Έτσι τουλάχιστον το βίωσα ανά στιγμές εγώ.

Σήμερα βγήκα βόλτα για να οξυγονωθεί το κεφάλι ώστε να μπορεί να μεταβολίσει τα όσα διαβάζω στο διαδικτυακό forum επικοινωνίας της ομάδας Πρωτοβουλίας των Εργαζομένων στην Τέχνη. Το μεταβατικό στάδιο έχει ήδη αρχίσει. Αισθάνομαι θαυμασμό για όσους εργάζονται πολύ τις τελευταίες μέρες για την πρωτοβουλία, όσους εργάζονται  στα σωματεία. Ο Φόβος για το μέλλον βλέπει νοερά πίσω από τις κλειστές πόρτες των μαγαζιών άλλους εργαζομένους να αγωνιούν, να προσπαθούν να συνεννοηθούν σε κάποιες άλλες πλατφόρμες επικοινωνίας. Η Ελπίδα επιτρέπει στα άνθη να φτάνουν στα ρουθούνια και η Εγρήγορση της περιέργειας τα βέλη μέσα μου.

Το αύριο είναι ένας διανυσματικός χώρος με βέλη και σταθερό σημείο μια πόρτα,   κοινή συνθήκη όλων  ας είναι οι διεκδικήσεις στον εργασιακό τους κλάδο, η προσπάθεια για αξιοπρεπή επιβίωση, αλληλεγγύη και υγεία. Βόλτα ανήσυχη.

Στέκομαι εδώ στην άκρη της καραντίνας, όπως στην πόρτα ενοικιαζόμενου δωμάτιου σε νησί λίγο πριν δώσεις το κλειδί στη ρεσεψιόν.  Σε λίγο θα μπω σε μια μπουκαπόρτα πλοίου. Όταν ανοίξει θα βγουν αυτοκίνητα πολλά. Και αστυνομικοί θα βγουν και πλήθη με πανό. Ξέρω πως δεν είναι αυτή η μαύρη τρύπα που χάσκει μία από τις καλοκαιρινές μου μπουκαπόρτες.

όμως

Πολλά νησιά η κάθε πολυκατοικία.

Η Θάλασσα  χωρίζει μα και ενώνει.

Οι δρόμοι πολλοί, μια θάλασσα να την κολυμπήσουμε μπροστά μας.

Και Ίσως οι Νέοι αριθμοί θρέφουν ένα δύσκολο μα όμορφο αύριο.

Support Art Workers

Support All Workers.

Ελεάνα Στραβοδήμου

Ηθοποιός

Ελλάδα

Κατερίνα Παπανδρέου

*πρόλογος και υποσημείωση:

Μακάρι να μπορούσα να συγκροτήσω το λόγο μου και να μιλήσω για τη στάση της Πολιτείας απέναντι στον καλλιτεχνικό κόσμο.

Δυστυχώς δεν είμαι καλή σε αυτό.

Είναι συγκινητικά πολλοί αυτοί που τις τελευταίες μέρες αφοσιώνουν χρόνο και διάθεση σε ένα συλλογικό αγώνα για τα αυτονόητα δικαιώματα των εργαζόμενων στον καλλιτεχνικό χωρο.          

Τους θαυμάζω και τους ευχαριστώ όλους.

support all workers

#SupportArtWorkers

ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΑΡΑΝΤΑ ΔΥΟ ΗΜΕΡΩΝ

Κατερίνα Παπανδρέου

Ηθοποιός

Ελλάδα