ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 11 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
ΑΡΗΣ ΛΑΣΚΟΣ
Ένα ντοκιμαντέρ για το Θέατρο Ντοκιμαντέρ
Ένα διαδραστικό lecture, μια ανοιχτή πρόβα, μια παρουσίαση που ζητά την ενεργή συμμετοχή των θεατών, μια γνωριμία βιωματική.
Διάφορα και διαφορετικά υλικά, αποσπάσματα συνεντεύξεων, μαρτυριών, ημερολογίων και μελετών, όλα μαζί, ανάκατα πάνω σε ένα τραπέζι. Σκηνοθέτες, θεατρολόγοι, δημοσιογράφοι, συμμετέχοντες σε παραστάσεις, ηθοποιοί, πρόσφυγες, κοινότητες, όλοι όσοι κατά καιρούς έχουν εμπλακεί, έχουν μιλήσει.
Τι είναι το θέατρο ντοκιμαντέρ; Πώς ορίζεται; Πώς κατασκευάζεται; Ποια τα όριά του; Έχει κανόνες; Ποιος μπορεί να μιλήσει; Έχει δραματουργία; Κι αν έχει, πώς αυτή δομείται; Ποια η διαφορά του από το ριάλιτι;
Με την καθοδήγηση του και με έμπνευση την δουλειά του μέχρι στιγμής - όπου ηθοποιοί, μη στενά συνδεδεμένοι με την ιστορία που αφηγούνται, μεταχειρίζονται και εκφέρουν τα λόγια "άλλων" - ο Άρης Λάσκος προσκαλεί τους συμμετέχοντες να γνωρίσουν το θέατρο ντοκιμαντέρ μέσα από την διαδικασία που ο ίδιος δουλεύει. Σαν να είμαστε σε μια πρόβα.
Ντοκουμέντο, λόγια, αφηγηματικότητα και αναπαράσταση, δομή και παραστασιακό αποτέλεσμα.
Όπως και στις παραστάσεις του, έτσι και εδώ, (μόνο που τώρα έχουμε μόνο τρεις ώρες), με υλικό τα λόγια "άλλων" όλοι μαζί, θα "φτιάξουμε" τελικά ένα μίνι ντοκιμαντέρ... για το θέατρο ντοκιμαντέρ.
ΓΕΩΡΓΙΑ ΜΑΥΡΑΓΑΝΗ
Ντοκουμέντα θεάτρου ντοκουμέντου
Στη δίωρη αυτή συνάντηση οι συμμετέχοντες θα παρακολουθήσουν επιλεγμένα αποσπάσματα από τις παραστάσεις ντοκουμέντο που έχει παρουσιάσει η σκηνοθέτις Γεωργία Μαυραγάνη τα τελευταία χρόνια, εξηγώντας και συζητώντας παράλληλα για τις τεχνικές και τις προσεγγίσεις που έχει χρησιμοποιήσει σε κάθε παράσταση.
Η σκηνοθέτις θα παραθέσει όσα της έμαθε το θέατρο ντοκουμέντο, αναλύοντας την όποια επίδραση είχαν αυτές οι παραστάσεις στους συμμετέχοντες, στους θεατές αλλά και στη δημιουργία παραστάσεων που δεν έχουν τόσο έντονο, φαινομενικά, το στοιχείο του Ντοκουμέντου.
ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΣΙΝΙΚΟΡΗΣ
Αναζητώντας το χαμένο χώρο
Με αφορμή το audio walk «Στη μέση του δρόμου», που πραγματοποιήθηκε το 2015 με τη συμμετοχή πωλητών του περιοδικού δρόμου ΣΧΕΔΙΑ και τη νέα του παράσταση, που προετοιμάζεται για το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου 2021, με τίτλο «Thank God it’s Friday at the Cherry Orchard», o σκηνοθέτης και δραματουργός Πρόδρομος Τσινικόρης προσκαλεί σε μια συνάντηση – συζήτηση γύρω από το θέατρο ντοκιμαντέρ, τις έννοιες της απώλειας και της νέας αρχής, και την αξιοποίηση / μετατροπή της πραγματικότητας σε καλλιτεχνικό έργο.
ΚΟΡΙΝΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ - ΧΑΡΗΣ ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗΣ
Από τον Ίψεν στην Βέροια
Τι είναι το θέατρο ντοκουμέντο; Από το Ορυχείο Ίψεν: Ένας Εχθρός του Λαού Συναντάει τον Λαό (2014) μέχρι τις Ανθισμένες ροδακινιές (2020), οι παραστάσεις της In flux απαντούν κάθε φορά και κάτι διαφορετικό, ενώ οριστική λύση δεν έχει βρεθεί. Στην παρουσίαση αυτή, θα μοιραστούμε τις διαφορετικές παραστασιακές απαντήσεις στο κρίσιμο αυτό ερώτημα, καλύπτοντας μια προσωπική καλλιτεχνική διαδρομή που ξεκινά με το διάλογο της κλασικής δραματουργίας με τη σύγχρονη κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα και φτάνει, κάποια χρόνια αργότερα, να αναζητά την υποκειμενικότητα και τη δημιουργική επεξεργασία του πραγματικού.
Δουλεύοντας στο θέατρο, αντιλαμβανόμαστε τις καταστάσεις μέσω της σύγκρουσης. Η σύγκρουση αυτή εντοπίζεται στο επίπεδο της καλλιτεχνικής δημιουργίας αλλά και στον μετά-παραστασιακό χρόνο. Συγκρουσιακή είναι η σχέση που αποκτά ο θεατής με το γεγονός που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του, όπως, επίσης, ίδιας φύσεως είναι και η δική μας σχέση με το έργο μας. Εκεί εντοπίζουμε την δημιουργό σύγκρουση που αναζητούμε ως καλλιτέχνες, και η Ιστορία προχωράει μην έχοντας ακόμα δείξει τα πιο ωραία υλικά της.
ΑΝΕΣΤΗΣ ΑΖΑΣ - LAURA URIBE
Campo - A Video Reading
Μέσα στην πρόσφατη καραντίνα προέκυψε, από πρωτοβουλία του θεάτρου Maxim Gorki του Βερολίνου, μία ενδιαφέρουσα καλλιτεχνική συνάντηση ανάμεσα στη Μεξικανή συγγραφέα Laura Uribe και τον Έλληνα σκηνοθέτη Ανέστη Αζά.
H Laura Uribe ερευνήτρια, συγγραφέας και σκηνοθέτης, που δραστηριοποιείται στο είδος του θεάτρου ντοκιμαντέρ, γράφει το έργο "Campo", με θέμα τις δολοφονίες και τους αγνοούμενους από τον πόλεμο των καρτέλ των ναρκωτικών στο Μεξικό, που βασίζεται σε αληθινές μαρτυρίες. Λόγω των συνθηκών που προέκυψαν από την παγκόσμια έξαρση της πανδημίας και τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στις μετακινήσεις, ο Ανέστης Αζάς, που είχε κληθεί αρχικά να σκηνοθετήσει την θεατρική ανάγνωση του κειμένου στη Γερμανία, ετοιμάζει τελικά μία βιντεο-ανάγνωση του έργου με Ελληνίδες ηθοποιούς στην Αθήνα, και εικαστικό υλικό από το ίντερνετ, που θα προβληθεί διαδικτυακά στη σελίδα του Maxim Gorki Theater.
Ποιες είναι οι δυνατότητες και ποια τα όρια του θεατρικού ντοκιμαντέρ, και πως αυτά αλληλεπιδρούν στα υβριδικά φορμάτ της εποχής του κορωνοϊού; «Στην αρχή της διαδικασίας», γράφει η Laura Uribe, «δεν μπορούσα να φανταστώ να παίζουν αυτό το έργο ηθοποιοί, πόσο μάλλον Έλληνες. Δεν έχουν την παραμικρή ιδέα τι σημαίνει να ψάχνεις πτώματα. Ποιος έχει το δικαίωμα να υποδυθεί ποιον; Πώς αποκτάς το δικαίωμα να μιλήσεις για κάτι;» Οι δύο καλλιτέχνες παρουσιάζουν το έργο και συζητούν, ζωντανά μέσω skype, με το κοινό για τις δυνατότητες του θεάτρου ντοκιμαντέρ και τις συνθήκες που αυτό γίνεται στην Ελλάδα και το Μεξικό, στην προ- και μετά-Covid εποχή.
Campo - A Video Reading - Credits:
Κείμενο: Laura Uribe
Σκηνοθεσία: Ανέστης Αζάς
Κάμερα/ Μοντάζ: Δημήτρης Ζάχος
Σκηνογραφία/ Εκτέλεση παραγωγής: Ελένη Στρούλια
Μετάφραση από τα ισπανικά: Μαρία Χατζηεμανουήλ
Παίζουν: Σύρμω Κεκέ, Μαρία Παρασύρη, Ελίνα Ρίζου, Laura Uribe
ΣΑΒΒΑΤΟ 12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΜΠΙΛΗΣ
Το θέατρο του πραγματικού
Η σύγχρονη σκηνική εμπειρία τοποθετεί συχνά το πραγματικό ή άλλες δραματουργίες της πραγματικότητας στο επίκεντρο της σκηνικής πράξης. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το Θέατρο της Τεκμηρίωσης (Documentary Theatre), όπου οι επί σκηνής δρώντες καλούνται να επικοινωνήσουν τις πραγματικότητές τους, μετατρέποντας το πρωτογενές υλικό τους σε σκηνική αφήγηση με έναν διαφορετικό τρόπο από το συμβατικό θέατρο. Διαφοροποιούμενο τόσο από την παραδοσιακή ψευδαισθητική λειτουργία όσο και από την επική εκδοχή της αποστασιοποίησης, το θέατρο του πραγματικού θέτει το εξής ερώτημα: ποια λειτουργία καλούνται να αναλάβουν οι επαγγελματίες της πρακτικής του θεάτρου (σκηνοθέτες, συγγραφείς, δραματουργοί); Ποια θεωρητικά-σκηνικά εργαλεία μπορούν να αξιοποιήσουν για να επανεφεύρουν αυτήν την λειτουργία; Και ποια είναι τελικά τα όρια μεταξύ θεάτρου και πραγματικότητας;
Ο Δημήτρης Μπαμπίλης, σκηνοθέτης – σύμβουλος δραματουργίας, μοιράζεται σκέψεις και παραδείγματα από παραστάσεις που συνδημιούργησε τα τελευταία χρόνια, εκκινώντας έναν διάλογο που ιδανικά θα αναζητήσει μελλοντικές εκδοχές ενός πολύτιμου θεατρικού είδους, που εκπληρώνει μοναδικά το καλλιτεχνικό αίτημα της κοινωνικής παρεμβατικότητας.
ΕΥΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ - ΒΑΜΒΑΚΑ
Σήμερα, διάβασα το όνομά σου στην εφημερίδα…
Πώς μπορείς ξεκινώντας από μια απλή είδηση να καταλήξεις σε παράσταση;
Η ιστορία που θέλεις να πεις υπάρχει μέσα σου ή γεννιέται μπροστά στα μάτια σου;
Διερευνώντας τη διαδικασία σύνθεσης μιας παράστασης με αφορμή ένα οποιοδήποτε θέμα της επικαιρότητας, θα προσπαθήσουμε μέσα σε ένα εργαστήριο 120 λεπτών να μελετήσουμε παραδείγματα και να πειραματιστούμε πάνω σε αυτή. Να ενεργοποιηθούμε, να πάρουμε θέση και να συνδεθούμε. Και ίσως αυτό ανοίξει κάποια μικρή πόρτα στον εσωτερικό μας κόσμο και καταλάβουμε τι είναι αυτό που μας οδηγεί να κάνουμε θέατρο. Και πως η ιστορία που κάθε φορά λέμε, είναι η δική μας ιστορία, καθώς ακόμα και στο πλαίσιο του “documentary theater” η αλήθεια δεν μπορεί ποτέ να είναι αντικειμενική.
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΦΛΑΤΣΟΥΣΗΣ
Επιστρέφοντας στην Κυψέλη: Το κτίριο, οι κάτοικοι, τα παιδιά
Μια διάλεξη και συζήτηση με τον σκηνοθέτη Παντελή Φλατσούση και τις δραματουργούς Κατερίνα Κωνσταντινάκου και Παναγιώτα Κωνσταντινάκου, με αφορμή την παράσταση «Κυψέλη-New Kids On the Block», που παρουσιάστηκε τον Ιούλιο του 2019 στο 15ο Γενικό Λύκειο Κυψέλης στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Γυρνάμε πίσω στο χρόνο και πιάνουμε εκ νέου το νήμα της όλης διαδικασίας μέσα από την οποία προέκυψε το συγκεκριμένο site specific θεατρικό ντοκιμαντέρ. Ποια ήταν η αφoρμή για το project; Τι ζητήματα επιθυμούσαμε να πραγματευτούμε και τι ερωτήματα να διερευνήσουμε με αυτήν την παράσταση; Γιατί θεατρικό ντοκιμαντέρ και γιατί η Κυψέλη;
Και πιο συγκεκριμένα: Τι ρόλο έπαιξε ο χώρος του σχολείου; Πώς φιλοξένησε δρώντες, δρώμενα και θεατές; Ποια διαδικασία ακολουθήθηκε για τις συνεντεύξεις με τους ενήλικες, νυν και πρώην, κατοίκους Κυψέλης; Πώς ενσωματώθηκε το υλικό αυτό στο τελικό αποτέλεσμα; Με ποιους τρόπους δουλέψαμε με τα παιδιά, ηλικίας 10-14 ετών, διαφόρων εθνικοτήτων και όλα κάτοικους Κυψέλης;
Επιστρέφοντας στην Κυψέλη εξερευνούμε μια σειρά από ερωτήματα σχετικά με τη διαδικασία προετοιμασίας και δημιουργίας, έρευνας και προβών, για την παράσταση «Κυψέλη-New Kids On the Block», εστιάζοντας στο κύριο ερώτημα: κατά πόσο άραγε αυτή η διαδικασία μετακίνησε και άλλαξε εμάς τους ίδιους.
ΜΑΡΘΑ ΜΠΟΥΖΙΟΥΡΗ
Θέλω να γίνει η ιστορία μου παράσταση, αλλά δεν ξέρω αν θέλω να είμαι ανάμεσα στους θεατές…
«Το 2019 ήρθε στα χέρια μου το αυτοβιογραφικό αφήγημα “Une belle équipe” του Gregory Reibenberg – ενός ανθρώπου που επέζησε των τρομοκρατικών επιθέσεων της 13ης Νοέμβρη 2015 στο Παρίσι, χάνοντας ωστόσο τη γυναίκα του κι αγαπημένους φίλους. Λίγους μήνες μετά ταξίδεψα εκεί για να τον συναντήσω. Σήμερα, μεταγράφουμε την ιστορία του στη σκηνή. Εκείνος, ίσως έρθει στην Αθήνα να τη δει, ίσως όχι. Δεν έχει αποφασίσει ακόμα.»
Με αφορμή την παράσταση θεάτρου ντοκιμαντέρ που προετοιμάζει η σκηνοθέτις και κοινωνική ανθρωπολόγος Μάρθα Μπουζιούρη, θα μοιραστούμε κομμάτια της βιωματικής και δημιουργικής διαδρομής της – ηθικές, αισθητικές και συναισθηματικές προκλήσεις – εστιάζοντας στις σχέσεις που δημιουργούμε με τα πρόσωπα που μας εμπιστεύονται τις ιστορίες τους – σχέσεις που προηγούνται και έπονται της σύντομης ζωής μιας παράστασης.
Μέσα από αναγνώσεις πρωτότυπων μαρτυριών, παραδείγματα από προηγούμενες δουλειές και δραματουργικές ασκήσεις, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε τόσο δεοντολογικά όσο κι εκφραστικά ζητήματα του θεάτρου ντοκιμαντέρ: Με ποιο τρόπο "οικειοποιούμαστε" ιστορίες άλλων, ειδικά όταν αυτές έχουν ένα φορτισμένο, συχνά τραυματικό πυρήνα; Πώς χτίζουμε σχέσεις εμπιστοσύνης; Με ποιο τρόπο και σε ποιο βαθμό εμπλέκουμε τα πραγματικά πρόσωπα στη δημιουργική διαδικασία; Τι σημαίνει η μεταγραφή του βιώματος σε καλλιτεχνικό έργο για εκείνα αλλά και για εμάς ως δημιουργούς; Θέτει η μαρτυρία-εμπειρία όρια στην καλλιτεχνική ελευθερία; Πόσο δόκιμη είναι τελικά η ενασχόληση με ζητήματα του παρόντος ή του πρόσφατου παρελθόντος, χωρίς το δίχτυ ασφαλείας της ιστορικής και συναισθηματικής απόστασης;
ΓΙΟΛΑΝΤΑ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ
E_ΦΥΓΑ / Ιστορίες 2014-2020
Η σκηνοθέτιδα Γιολάντα Μαρκοπούλου με αφετηρία τον κύκλο παραστάσεων Ε_ΦΥΓΑ, παρουσιάζει τις διαφορετικές πτυχές της δημιουργικής διαδικασίας μέσα από την προβολή οπτικοακουστικού υλικού αλλά και με την παρουσία των ίδιων των συμμετεχόντων.
Οι παραστάσεις Ε_ΦΥΓΑ 1 (ΣΥΝΕΡΓΕΙ-O, Μεταξουργείο, 2014-15) και Ε_ΦΥΓΑ_2 (Φεστιβάλ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ 2018, Ελευσίνα 2021 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης) έχουν δημιουργηθεί μέσα από εργαστηριακή δουλειά με την ομάδα νέων προσφύγων και μεταναστών Station Athens που συντονίζει από το 2009, ενώ η παράσταση Ε_ΦΥΓΑ Μικρασία (Φεστιβάλ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΣ 2019, Ελευσίνα 2021 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης) με τους απογόνους των Μικρασιατών προσφύγων του Συνοικισμού της Άνω Ελευσίνας.
Θα συζητηθούν οι μορφές προσέγγισης της κοινότητας μέσα από τη μακρόχρονη διαδικασία έρευνας και καλλιτεχνικής πρακτικής, με έμφαση στο θέμα της προσφυγιάς και της αναγκαστικής μετεγκατάστασης, η συνεργασία μη επαγγελματιών με ηθοποιούς και επαγγελματίες του θεατρικού χώρου και η διαρκώς μεταβαλλόμενη σχέση μεταξύ ντοκουμέντου και επιτέλεσης (performance). Ιδιαίτερη σημασία για το κάθε έργο έχει ο τόπος και η συνθήκη παρουσίασης, η site-specific διάσταση, που αποτελεί πάντα βασικό κινητήριο μοχλό της δραματουργίας και ένα από τα νήματα που ενώνουν τις ιστορίες και τις αποκρυσταλλώνουν ως μια ολοκληρωμένη εμπειρία για τους θεατές.
ΕΛΕΝΗ ΕΥΘΥΜΙΟΥ
Μιλώντας για τη δραματουργία του "προσωπικού"
Πώς μία πραγματική ιστορία εμπλουτίζει ένα θέατρο επινόησης; Πώς μετασχηματίζεται συνολικά το νόημα της δραματουργίας από την επιλογή των δρώντων προσώπων; Ποια είναι η σύγκλιση και ποια η διαφορά μεταξύ διαφορετικών θεατρικών ειδών που εμποτίζονται όλα από την πραγματικότητα; Και γιατί αγωνιούμε να δώσουμε όνομα και ταυτότητα σε όλες αυτές τις διαφορετικές μεταξύ τους σκηνικές αποτυπώσεις;
Η Ελένη Ευθυμίου παρουσιάζει αποσπάσματα από προηγούμενες δουλειές της με στόχο να θέσει τα παραπάνω ως ανοιχτά ερωτήματα προς συζήτηση. Μιλά για τον τρόπο που δημιουργεί σκηνικά συμβάντα και για τη σημασία που έχει για εκείνη η έρευνα και η προετοιμασία στο τελικό αποτέλεσμα.